Część I. Informacje o badaniach zgodnie z PBSSP na rok 2023

Wpisz minimum jedną cyfrę numeru badania lub minimum jedną literę nazwy badania, a nastepnie kliknij na

Statystyka środowiska, z uwagi na transgraniczny i globalny charakter wielu zjawisk i procesów ekologicznych, prowadzona jest od samego początku, tj. od lat 70-tych XX wieku w ścisłej współpracy międzynarodowej, głównie w ramach Komisji Statystycznej ONZ, Konferencji Statystyków Europejskich EKG/ONZ, z Urzędem Statystycznym Unii Europejskiej – Eurostatem i z OECD. Oznacza to konieczność uwzględniania przez GUS potrzeb i wymogów informacyjnych tych organizacji i agend w ramach programowej współpracy i prowadzonych porównań międzynarodowych, w oparciu o standardy metodologiczne oraz procedury i formy przekazywania danych.
Statystyka środowiska zmierza do kompleksowego wykorzystania i integracji, w ramach programu badań statystycznych statystyki publicznej, wielu istniejących źródeł i zasileń informacji ekologicznej, z uwzględnieniem uwag i wniosków szerokiego kręgu użytkowników. Źródła danych statystyki GUS obejmują około 50% bazy informacyjnej dotyczącej środowiska, około 30% to zasilenia ze statystyk i wewnętrznych systemów informacyjnych ministerstw i urzędów centralnych oraz innych administracyjnych źródeł i systemów, a pozostałe około 20% to zasilenia z podsystemów Państwowego Monitoringu Środowiska, a także z szeregu specjalistycznych źródeł danych, takich jak: ekspertyzy, inwentaryzacje, raporty i szacunki autorskie, realizowane przez wiele instytutów i ośrodków naukowo-badawczych (resortowych, PAN, uczelnianych), także przez niezależne, specjalistyczne instytuty, agencje, fundacje i banki do spraw realizacji polityki ekologicznej. Zakres badań statystycznych i zasileń z wyżej wymienionych źródeł dotyczy: warunków naturalnych (geograficznych, hydrograficznych, meteorologicznych), stanu i zmian w wykorzystaniu zasobów powierzchni ziemi, zagrożenia i ochrony gleb oraz kopalin, zasobów, wykorzystania oraz zanieczyszczenia i ochrony wód, w tym oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludność; stanu czystości wód podziemnych; stanu osadów dennych rzek i jezior, zagrożenia i ochrony środowiska Morza Bałtyckiego, zanieczyszczeń i ochrony powietrza w zakresie emisji (w tym emisji gazów cieplarnianych) i imisji oraz ochrony warstwy ozonowej, ochrony przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej, w tym terenów zieleni miejskiej i wiejskiej, odpadów (przemysłowych, komunalnych i innych), promieniowania i hałasu, ekonomicznych aspektów ochrony środowiska (nakładów na środki trwałe i efektów rzeczowych inwestycji ochrony środowiska i gospodarki wodnej; kosztów bieżących ponoszonych na ochronę środowiska i gospodarkę wodną; wydatków gospodarstw domowych na ochronę środowiska; opłat, kar i funduszy ekologicznych; źródeł i skali pomocy zagranicznej; szkód górniczych), ogólnogospodarczych rachunków przepływów materialnych, rachunków emisji do powietrza, podatków związanych ze środowiskiem.
Przedstawiona wyżej tematyka badań statystycznych uwzględnia trendy, programy, standardy światowe i europejskie oraz potrzeby krajowe rozwoju i doskonalenia informacji o zasobach naturalnych i ochronie środowiska w oparciu o: zalecenia Konferencji Narodów Zjednoczonych ws. Zrównoważonego Rozwoju Rio+20 (Rio de Janeiro, 2012 r.) zawarte w deklaracji The future we want, zalecenia Rezolucji Zgromadzenia Ogólnego (Nowy Jork, 2015 r.) zawarte w dokumencie Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, zawierającym Cele Zrównoważonego Rozwoju, 8 Program działań UE w zakresie środowiska do 2030 r., strategię Europejski Zielony Ład dla Unii Europejskiej (UE) i jej obywateli, programy rozwoju i współpracy w dziedzinie statystyki środowiska sformułowane przez UE-Eurostat, OECD i EKG/ONZ, Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych i jego aktualizacje, jak również nowe, dostosowane do uregulowań prawnych i standardów UE, ustawy dot. ochrony środowiska, w tym między innymi: Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2021 r. poz. 1973), Ustawa o odpadach (Dz. U. z 2022 r. poz. 699), Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2020 r. poz. 1114 z późn. zm.), Ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2020 r. poz. 2056), Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1622), Ustawa o bateriach i akumulatorach (Dz. U. z 2022 r. poz. 1113), Ustawa o odpadach wydobywczych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1972), Prawo Wodne (Dz. U. z 2021 r. poz. 2233, z późn. zm.), Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. z 2022 r. poz. 916), Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2022 r. poz. 1072).
Rozszerzana będzie informacja ekologiczna, w miarę uruchamiania przez Inspekcję Ochrony Środowiska kolejnych podsystemów Państwowego Monitoringu Środowiska oraz dalszego ich dostosowywania do standardów UE i wymogów Europejskiej Agencji Środowiska oraz potrzeb monitorowania Agendy na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030.
Opracowywane, publikowane i udostępniane są wyniki badań w różnych przekrojach, ze szczególnym uwzględnieniem grupowań i delimitacji przestrzennych według: regionów, województw, podregionów i powiatów imiennie, miast decydujących o zagrożeniu środowiska, regionów hydrograficznych i zlewni rzek, obiektów i obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych, w tym obszarów sieci NATURA 2000.
Dalszy rozwój badań w tej dziedzinie statystyki będzie uwarunkowany kontynuowaniem wdrażania standardów, wskaźników i klasyfikacji międzynarodowych wypracowanych dla potrzeb systemu informacji o stanie i ochronie środowiska, przede wszystkim w ramach: UE-Eurostat, OECD, EKG/ONZ, a zwłaszcza funkcjonującego pod egidą Komisji Statystycznej ONZ, Porozumienia i Międzysekretariackiej Grupy Roboczej ds. Statystyki Ochrony Środowiska.
W zakresie statystyki odpadów kontynuowane są prace analityczno-badawcze mające na celu wypełnienie obowiązków sprawozdawczych dotyczących wytwarzania i zagospodarowania odpadów oraz instalacji zagospodarowania odpadów wynikających z Rozporządzenia (WE) nr 2150/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 listopada 2002 r. w sprawie statystyk odpadów (Dz. U. L 332 z 9.12.2002, str. 1). Podstawę do tych prac stanowią dane zawarte w administracyjnej bazie danych, będącej w gestii Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz badania GUS.
W zakresie statystyki nakładów na środki trwałe i kosztów bieżących ochrony środowiska wyniki badań upowszechnia się w oparciu o metodologię i grupowania określone w Polskiej Klasyfikacji Statystycznej Dotyczącej Działalności i Urządzeń Związanych z Ochroną Środowiska, wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 2 marca 1999 r. (Dz. U. Nr 25, poz. 218). Klasyfikacja ta stanowi przeniesienie do warunków polskich międzynarodowego standardu EKG/ONZ oraz odpowiedniej części Europejskiego Systemu Zbierania Informacji Ekonomicznych dotyczących Środowiska – SERIEE, wdrażanego przez Unię Europejską - Eurostat we współpracy z OECD (porównania międzynarodowe nakładów na ochronę środowiska) i stanowiącego integralną część wdrażanego Europejskiego Systemu Statystycznego.
Opracowywane są moduły rachunków ekonomicznych środowiska wymagane przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 691/2011 z dnia 6 lipca 2011 r. w sprawie europejskich rachunków ekonomicznych środowiska (Dz. U. UE L 192 z 22.7.2011), oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 538/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 691/2011 w sprawie europejskich rachunków ekonomicznych środowiska (Dz. U. UE L 158 z 27.5.2014).
Uzyskane wyniki z badań statystycznych realizowanych przez GUS i inne uprawnione organy oraz ze źródeł administracyjnych, w tym Państwowego Monitoringu Środowiska są publikowane w rocznikach statystycznych, w publikacjach GUS: Ochrona Środowiska, Ekonomiczne aspekty ochrony środowiska (dostępne także w Internecie) oraz w opracowaniach regionalnych US, takich jak: roczniki statystyczne województw, opracowania zbiorcze lub problemowe poświęcone ochronie środowiska, monitorowaniu zielonej gospodarki oraz w publikacjach Ministerstwa Klimatu i Środowiska i Inspekcji Ochrony Środowiska. Wyniki badań z poszczególnych sprawozdań GUS są sukcesywnie udostępniane w miarę realizacji opracowań, w formie notatek sygnalnych, infografik.

 

Organizacja władzy państwowej i zachodzące w niej zmiany, podobnie jak sektory gospodarcze państwa, wymagają opisu statystycznego. Badania statystyczne obejmują zatem wybory do organów przedstawicielskich (Prezydenta, Sejmu i Senatu RP), działalność Parlamentu, jego komisji, klubów poselskich i senackich, charakterystykę posłów i senatorów według cech społeczno-demograficznych oraz działalność Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich i Najwyższej Izby Kontroli.
W samorządzie terytorialnym, jako integralnym segmencie systemu organizacji i zarządzania państwa, objęto badaniami organy stanowiące i kontrolne oraz wykonawcze. Zakres badań dotyczy społecznych i demograficznych cech radnych wszystkich szczebli samorządu terytorialnego oraz członków zarządów dzielnic miasta stołecznego Warszawy, powiatów i województw. Zbiorowość radnych ujęto według płci, wieku, wykształcenia i grup zawodów.
Jednostkami pomocniczymi w gminach są między innymi sołectwa. Wyniki badania z tego zakresu prezentują liczbę sołectw samorządu gminnego oraz cechy demograficzne sołtysów.
Istotnym przejawem demokratyzacji życia publicznego są referenda przeprowadzane przez wspólnoty samorządowe. Badania statystyczne w tym zakresie pozwalają uzyskać informacje o liczbie, powodach i uzyskanej frekwencji referendów.
W ostatnich latach coraz większego znaczenia nabiera współpraca jednostek samorządu terytorialnego z podmiotami gospodarki społecznej. W obszarze tym pozyskiwane są informacje na temat działalności gmin, powiatów i województw związanej z rozwojem gospodarki społecznej, realizacji zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego, udzielonych zamówień publicznych oraz form włączania mieszkańców w proces decydowania o sprawach publicznych.
W ramach badania rewitalizacji pozyskiwane są informacje na temat kierunków jej wdrażania przez gminy, w tym identyfikacja i charakterystyka obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji, a także oceny efektów rewitalizacji, rozumianej jako bezpośrednie rezultaty działań rewitalizacyjnych.
Wyniki badania stanu planowania i zagospodarowania przestrzennego w gminach i skutków realizacji przyjętych ustaleń umożliwiają śledzenie zmian zachodzących w gospodarce przestrzennej na poziomie lokalnym. Metodologia badania ustalana jest przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego.
Dane o powierzchni gruntów gmin i związków międzygminnych, powiatów i województw wg wybranych grup i podgrup rejestrowych pozyskiwane są z Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii.

Badania dotyczące przestępczości i wymiaru sprawiedliwości realizowane są w oparciu o sprawozdawczość prowadzoną przez: Ministerstwo Sprawiedliwości, Komendę Główną Policji, Prokuraturę Krajową, Komendę Główną Straży Granicznej, Ministerstwo Finansów, Kancelarię Prezydenta RP, Sąd Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny, Naczelną Radę Adwokacką, Krajową Izbę Radców Prawnych,  Ministerstwo Edukacji i Nauki, jednostki organizacyjne organów centralnych - inne niż Policja i prokuratora - prowadzące postępowania przygotowawcze: organy Inspekcji Handlowej, Krajową Administrację Skarbową, Straż Leśną Lasów Państwowych, Państwową Straż Łowiecką.
Badania z zakresu przestępczości i wymiaru sprawiedliwości dotyczą:
- działań Policji i prokuratury w zakresie przestępstw, wyników postępowania przygotowawczego, wskaźników wykrywalności sprawców przestępstw,
- wszczętych i zakończonych postępowań przygotowawczych w sprawach o przestępstwa prowadzonych m.in. przez Straż Graniczną, organy Inspekcji Handlowej, Straż Leśną Lasów Państwowych, Państwową Straż Łowiecką,
- wszczętych i zakończonych postępowań przygotowawczych w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe oraz o przestępstwa, prowadzonych przez Krajową Administrację Skarbową,
- działalności sądów powszechnych i wojskowych,
- działalności Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych,
- działalności powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury,
- spraw rozpatrywanych w wymiarze sprawiedliwości według struktury organizacyjnej oraz właściwości rzeczowej,
- powołań do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego,
- zatrudnienia i wynagrodzeń pracowników sądownictwa i prokuratury, Służby Więziennej,
- zatrudnienia w Policji,
- orzeczeń sądów pierwszej instancji i prawomocnych skazań osób dorosłych w sprawach karnych, orzeczeń w sprawach nieletnich, uwzględniając dane osobopoznawcze w przekroju terytorialnym,
- wykonywania orzeczeń sądowych przez sądy, zakłady karne i zakłady dla nieletnich,
- zakładów karnych, aresztów śledczych, zakładów dla nieletnich,
- opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów,
- działalności komorników oraz notariuszy, liczby adwokatów, radców prawnych
- liczby młodzieżowych ośrodków wychowawczych i młodzieżowych ośrodków socjoterapii oraz ich wychowanków; liczby szkół i uczniów w tych placówkach.
Z resortu spraw wewnętrznych i administracji GUS otrzymuje informacje dotyczące:
- pełnozatrudnionych wg poziomu wykształcenia,
- zatrudnienia i wynagrodzenia,
- pracowników medycznych służby zdrowia,
- ambulatoryjnej opieki zdrowotnej,
- stacjonarnej opieki zdrowotnej służby zdrowia,
- zarejestrowanej działalności Państwowej Straży Pożarnej,
- pożarów zarejestrowanych przez Państwową Straż Pożarną,
- działalności prewencyjnej Państwowej Straży Pożarnej,
- zamachów samobójczych usiłowanych i dokonanych oraz wypadków tonięcia.

Rozwój badań w obszarze gospodarki społecznej w polskiej statystyce publicznej został zaplanowany jako wieloetapowy proces, którego początkiem były badania sektora non-profit i przyjęta w 2009 r. przez Radę Statystyki Strategia rozwoju badań statystyki publicznej w zakresie trzeciego sektora i kapitału społecznego. Strategia była odpowiedzią na wzrastające zainteresowanie problematyką społeczeństwa obywatelskiego oraz zapotrzebowanie na wyniki opisujące potencjał społeczno-ekonomiczny podmiotów gospodarki społecznej, a także służące monitorowaniu ich roli w realizacji polityk publicznych i świadczeniu usług społecznych oraz w tworzeniu kapitału społecznego.
Prowadzone przez Departament Badań Społecznych GUS we współpracy z Urzędem Statystycznym w Krakowie od 2009 r. na podstawie wypracowanej metodologii systematyczne badania organizacji sektora non-profit (sprawozdania serii SOF), w tym objętych ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, podlegają stałemu rozszerzaniu w zakresie podmiotowym i przedmiotowym, jak również doskonaleniu pod względem metodologicznym i organizacyjnym.
Celem badania Stowarzyszenia, fundacje, samorząd gospodarczy i zawodowy oraz społeczne jednostki wyznaniowe jest dostarczenie informacji charakteryzujących wybrane rodzaje organizacji sektora non-profit: stowarzyszenia i podobne organizacje społeczne, fundacje, społeczne podmioty wyznaniowe, samorząd gospodarczy i zawodowy, a także określenie ich potencjału ekonomicznego i społecznego oraz skali i warunków prowadzonej działalności. Fundacje, stowarzyszenia, podobne organizacje społeczne oraz jednostki organizacyjne kościołów i związków wyznaniowych badane są na formularzu SOF-1 od 2009 r., natomiast od 2011 r. przy pomocy formularza SOF-4 - organizacje pracodawców oraz samorządu gospodarczego i zawodowego. Formularz SOF-4 od 2018 r. został zmodyfikowany dla samorządu gospodarczo-zawodowego jako SOF-4s oraz dla organizacji pracodawców jako SOF-4p.
W celu pozyskania informacji charakteryzujących działalność wybranych rodzajów organizacji sektora non-profit w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi i informacyjnymi, a także opracowania wskaźników kapitału społecznego oraz funkcjonowania mechanizmu 1% (od 2023 r. - 1,5%), zbiorowość fundacji, stowarzyszeń i podobnych organizacji społecznych oraz jednostek organizacyjnych kościoła i związków wyznaniowych od 2012 r., a także samorządu gospodarczego i zawodowego od 2014 r., została objęta sprawozdaniem SOF-5. 
Ponadto do programu badań statystycznych statystyki publicznej w 2012 r. zostało wprowadzone w cyklu dwuletnim badanie kolejnej grupy podmiotów - partii politycznych (formularz SOF-3). Dopełnieniem badań zbiorowości sektora non-profit było badanie związków zawodowych, po raz pierwszy przeprowadzone w 2014 r. (formularz SOF-2). Zgodnie z zaleceniem Rady Statystyki z 2016 r. w programie badań statystycznych statystyki publicznej w 2018 r. objęto po raz pierwszy wspólnym badaniem organizacje pracodawców i związki zawodowe integrując sprawozdanie SOF-2 dla związków zawodowych i SOF-4p dla organizacji pracodawców w kartę jednego badania Partnerzy dialogu społecznego - organizacje pracodawców i związki zawodowe. Badanie realizowane jest co 4 lata.
Od 2013 r. realizowane jest coroczne badanie jednostek nowej gospodarki społecznej (reintegracyjnych) obejmujące: centra integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej, zakłady aktywności zawodowej oraz od 2015 r. kluby integracji społecznej. Badanie ukazuje potencjał i różnorodność jednostek reintegracji społeczno-zawodowej zajmujących się aktywizacją grup marginalizowanych społecznie. Oparcie badania na źródłach administracyjnych pozwala wykorzystać w celach statystycznych istniejące zasoby danych (m.in. z Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, urzędów wojewódzkich), opracować je i opublikować łącznie, zachowując równocześnie niskie koszty i nie obciążając obowiązkiem statystycznym kolejnych grup podmiotów.
Od Pbssp na rok 2021 wdrożone zostało nowe badanie Działalność integracyjna podmiotów gospodarki społecznej, które w cyklu dwuletnim dostarcza informacji dotyczących wybranych rodzajów podmiotów gospodarki społecznej na potrzeby realizowanych strategii i programów na szczeblu krajowym i samorządowym. Opracowywane są dane w zakresie skali zatrudnienia osób reintegrowanych oraz form działalności i odbiorców działalności integracyjnej, wykorzystania środków ze źródeł publicznych na cele reintegracyjne, form finansowego i niefinansowego wsparcia pochodzącego od jednostek samorządu terytorialnego. Zakres podmiotowy badania obejmuje stowarzyszenia i podobne organizacje społeczne, fundacje, społeczne jednostki wyznaniowe, samorząd gospodarczy, koła gospodyń wiejskich, centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej, zakłady aktywności zawodowej, spółdzielnie socjalne, spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów i niewidomych, urzędy samorządu gminnego (gmin, miast, miast na prawach powiatu), urzędy dzielnic m.st. Warszawy, starostwa powiatowe, urzędy marszałkowskie. 
Ponadto w obszarze gospodarki społecznej prowadzone jest badanie pracy niezarobkowej poza gospodarstwem domowym (PNZ) jako badanie ankietowe ludności dotyczące wolontariatu (pracy społecznej), tj. aktywności ludności w ramach działalności organizacji pozarządowych, jednostek organizacyjnych kościołów i związków wyznaniowych, innych podmiotów gospodarki społecznej oraz sektora publicznego, jak również pomocy świadczonej indywidualnie na rzecz środowiska naturalnego, społeczności i osób nieznajomych. Badanie to realizowane jest zgodnie ze standardami metodologicznymi przyjętymi przez Międzynarodową Organizację Pracy w cyklu co 5-6 lat (dotychczas w 2011 r., 2016 r. i 2022 r.).
Równocześnie prowadzone są prace analityczno-metodologiczne mające na celu integrację informacji o sektorze non-profit, społecznych aspektach działalności spółdzielczości i innych podmiotach gospodarki społecznej, pozyskiwanych z badań statystycznych oraz źródeł administracyjnych. Prowadzone są również prace doskonalące metodologię badania społecznego pracy niezarobkowej w gospodarstwach domowych.

Funkcjonowanie rodzin w Polsce jest od wielu lat przedmiotem zainteresowania znacznej grupy odbiorców danych zarówno administracji publicznej jak i ośrodków naukowo-badawczych. Realizacja badań dotyczących problematyki rodzin umożliwia prowadzenie obserwacji warunków życia rodzin w powiązaniu z zachodzącymi procesami demograficzno-społecznymi i ekonomicznymi. W rezultacie dostarcza organom władzy i administracji państwowej informacje pomocne w kreowaniu polityki rodzinnej i społecznej. Odpowiedzią na zapotrzebowanie na informacje o rodzinach są badania dotyczące rodzin w Polsce, których celem jest analiza warunków życia rodzin w oparciu o dane pozyskiwane z rejestrów i systemów administracyjnych poszczególnych resortów oraz badań ankietowych i spisów powszechnych ludności i mieszkań. Tematyka badań obejmuje m.in. podstawowe informacje o strukturze i cechach społeczno-demograficznych i ekonomicznych polskich rodzin, wydatki na politykę rodzinną, w tym na świadczenia pieniężne oraz usługi społeczne na rzecz rodziny.
Zadania badawcze, w tym również o charakterze metodologicznym, będą miały na celu:
- systematyczne doskonalenie metod i narzędzi badawczych w celu poprawy jakości danych z obszaru charakterystyki rodzin;
- integrację i harmonizację stosowanych w statystyce społecznej klasyfikacji, definicji pojęć oraz kategorii analitycznych;
- opracowywanie przekrojowych i kompleksowych analiz w obszarze statystyki i badań rodzin;
- wykorzystanie dostępnych źródeł danych administracyjnych dla opracowywania informacji wynikowych z zakresu charakterystyki rodzin;
- poszukiwanie nowych, pozastatystycznych źródeł informacji, tj. rejestrów lub systemów informacyjnych, które mogłyby dostarczać dobrych jakościowo informacji z tego zakresu;
- poprawę jakości rejestrów i systemów administracyjnych zawierających informacje niezbędne dla opracowania danych wynikowych o rodzinach - poprzez pogłębienie współpracy z gestorami systemów administracyjnych, w szczególności z Ministerstwem Rodziny i Polityki Społecznej. Biorąc pod uwagę potrzeby informacyjne w wyżej wymienionym zakresie będą prowadzone badania:
- świadczeń w ramach Programu „Rodzina 500+”;
- świadczeń na rzecz rodziny;
- świadczeń z funduszu alimentacyjnego;
- form opieki nad dzieckiem do lat 3;
- form wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej;
- form sprawowania pieczy zastępczej oraz pomocy w usamodzielnieniu jej pełnoletnich wychowanków;
- realizacji zadań w zakresie postępowania adopcyjnego.
Świadczenia w ramach Programu „Rodzina 500+”
Badanie ma na celu pozyskanie informacji na temat wydatków budżetu państwa na świadczenia wychowawcze skierowane zarówno do rodzin posiadających dzieci w wieku do 18 roku życia, jak i do rodzinnych i instytucjonalnych form pieczy zastępczej na umieszczone w niej dzieci. Dane te pozwolą m.in. na ustalenie przeciętnego poziomu świadczeń oraz na określenie dynamiki zmian.
MRiPS bada:
- wydatki budżetu państwa na świadczenia wychowawcze;
- przeciętną miesięczną liczbę wypłaconych świadczeń wychowawczych;
- rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka pobierające świadczenia wychowawcze;
- placówki instytucjonalnej pieczy zastępczej pobierające świadczenia wychowawcze;
- dzieci, na które pobierane są świadczenia wychowawcze.
Badanie oparte jest na danych gromadzonych w Centralnej Aplikacji Statystycznej w obszarze Świadczenie wychowawcze.
Świadczenia na rzecz rodziny
MRiPS zapewnia dane dotyczące wydatków państwa na świadczenia pieniężne skierowane do rodzin, na których utrzymaniu pozostaje dziecko (dzieci) lub osoba niepełnosprawna oraz na temat liczby wypłaconych świadczeń (zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami, świadczeń rodzicielskich, świadczeń opiekuńczych, świadczeń z programu „Dobry Start” oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego). Dane te zapewniają informacje niezbędne do monitorowania zmian poziomu i częstości korzystania ze świadczeń na rzecz rodziny w przekroju gmin. Badanie umożliwia także identyfikację i charakterystykę rodzin korzystających ze wsparcia finansowego państwa i dostarcza informacji o dzieciach, na które rodziny otrzymują zasiłek rodzinny. Dodatkowo umożliwia charakterystykę rodzin korzystających z Karty Dużej Rodziny oraz dostarcza informacji o beneficjentach programu „Dobry Start”. Badanie oparte jest na danych z systemu informacyjnego MRiPS: Krajowego Systemu Monitoringu Świadczeń Rodzinnych oraz na danych ze sprawozdań rzeczowo-finansowych z realizacji świadczeń rodzinnych, Systemu Informatycznego Karty Dużej Rodziny i Centralnej Aplikacji Statystycznej - Program „Dobry Start”. Ponadto w badaniu wykorzystywane są dane z Systemu Informacji Podatkowych Ministerstwa Finansów, pochodzące bezpośrednio z zeznań podatkowych PIT dla osób fizycznych w zakresie ulgi prorodzinnej. Zbiory zawierają informacje o liczbie podatników dokonujących odliczeń i kwotach odliczeń oraz liczbie dzieci, na które dokonano odliczeń od podatku.
Formy opieki nad dziećmi do lat 3
Główny Urząd Statystyczny (GUS) prowadzi obserwację statystyczną żłobków oraz klubów dziecięcych. Celem badania prowadzonego metodą pełną  jest uzyskanie informacji o sieci oraz działalności placówek będących częścią systemu dziennej opieki nad małym dzieckiem, o liczbie i czasie pracy placówek, organach prowadzących placówki, liczbie miejsc, zatrudnionych opiekunach, wolontariuszach i przystosowaniach jednostek do potrzeb osób niepełnosprawnych, jak również na temat dzieci w podziale na płeć i wiek, liczbie dzieci przebywających w ciągu roku  oraz tych, których pobyt jest dofinansowywany. Wyniki badania są wykorzystywane na potrzeby organów samorządowych. Wybrane dane przekazywane są również do Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF), Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ  i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). GUS wtórnie wykorzystuje dane na temat niań oraz dziennych opiekunów sprawujących opiekę nad małymi dziećmi.
Piecza zastępcza
Badania MRiPS z zakresu pieczy zastępczej oraz pracy z rodziną mają na celu uzyskanie niezbędnych informacji pozwalających na monitoring sytuacji dzieci pozbawionych opieki rodzicielskiej, stanu wydatków pokrytych z budżetu państwa, jak również wykorzystania pozyskanych danych przy przygotowywaniu informacji z realizacji ustawy. Dane uzyskane ze sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, realizowanych z budżetu państwa oraz ze środków budżetów jednostek samorządu terytorialnego, są niezbędne podczas prac nad nowelizacjami ustaw, gdyż zawierają informacje dające możliwość określenia skutków finansowych proponowanych zmian. MRiPS zbiera dane na temat:
- rodzin wspierających;
- korzystających z placówek wsparcia dziennego;
- rodzin naturalnych, na rzecz których prowadzone są działania uregulowane Ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 447);
- dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej z uwzględnieniem formy pieczy, wieku dziecka, przyczyn umieszczenia;
- dzieci cudzoziemskich i małoletnich matek;
- liczby rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka z uwzględnieniem liczby przyjętych dzieci;
- liczby placówek opiekuńczo-wychowawczych;
- liczby miejsc i liczby dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej, z uwzględnieniem pełnionej przez pieczę zastępczą funkcji;
- liczby osób zatrudnionych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych;
- działalności ośrodków adopcyjnych, poradnictwa, prowadzonych szkoleń, liczby przysposobień i konsultacji postadopcyjnych;
- form organizacji profilaktyki pracy z rodziną oraz pieczy zastępczej (asystenci rodziny, koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej i organizatorzy rodzinnej pieczy zastępczej) od gmin, powiatów oraz samorządów województwa - obowiązek sprawozdawczy gmin, powiatów i samorządów województwa określony w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej z dnia 18 czerwca 2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1195) wynika odpowiednio z art. 176 pkt 6, 180 pkt 14 i 183 pkt 4 Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 447). Ponadto zadaniem wojewody, zgodnie z ustawą, jest przekazywanie wyżej wymienionych sprawozdań ministrowi właściwemu do spraw rodziny. Wojewoda przekazywać będzie te sprawozdania jako sprawozdania zbiorcze, wykorzystując wzory właściwe dla każdej jednostki samorządu terytorialnego.
Badania z zakresu pieczy zastępczej prowadzone przez GUS metodą pełną obejmują rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka (badanie rodzinnej pieczy zastępczej) oraz placówki mające na celu zapewnienie pomocy dzieciom pozbawionym częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej (badanie instytucjonalnej pieczy zastępczej oraz placówek wsparcia dziennego). Badanie rodzinnej pieczy zastępczej obejmuje wszystkie rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka, za które dane podaje zbiorczo organizator rodzinnej pieczy zastępczej. Dane pozwalają określić liczbę rodzin poszczególnych typów, rodzinnych domów dziecka, wiek i płeć osób tworzących rodzinę zastępczą oraz rodzinny dom dziecka, wiek, płeć oraz inne cechy dzieci objętych rodzinną pieczą zastępczą, przyczyny opuszczenia rodzinnej pieczy zastępczej. Zasięg badania instytucjonalnej pieczy zastępczej oraz placówek wsparcia dziennego obejmuje placówki (wsparcia dziennego, placówki opiekuńczo-wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne i interwencyjne ośrodki preadopcyjne) dostarczając informacji na temat liczby i typu jednostek zapewniających opiekę, liczby i cech społeczno-demograficznych wychowanków, dla których organizowana jest pomoc w takiej formie, przyczyn opuszczenia placówek.
 

Badania statystyczne planowane do realizacji w 2022 roku są zgodne z kierunkowymi założeniami społeczno-gospodarczego rozwoju kraju oraz rekomendacjami Unii Europejskiej. Przewidywane kierunki rozwoju badań demograficznych opierają się na realizacji istniejących zobowiązań krajowych i międzynarodowych, jak również na analizie potrzeb informacyjnych zgłaszanych przez użytkowników danych statystycznych.
W 2023 roku zadania badawcze, w tym również o charakterze metodologicznym, będą miały na celu:
- opracowanie i upowszechnienie wyników powszechnego spisu ludności i mieszkań 2021
- systematyczne doskonalenie metod i narzędzi badawczych w celu poprawy jakości danych z zakresu ruchu naturalnego oraz migracji;
- poszukiwanie nowych, pozastatystycznych źródeł informacji, tj. rejestrów lub systemów informacyjnych, które mogłyby dostarczać dobrych jakościowo informacji z zakresu demografii oraz migracji;
- upowszechnianie wyników prognozy ludności na lata 2021-2060;
- prowadzenie analiz dotyczących aktualnej sytuacji demograficznej oraz perspektyw rozwoju ludności przy uwzględnieniu przebiegu procesów demograficznych w retrospekcji oraz w powiązaniu z sytuacją społeczno-gospodarczą kraju;
- prowadzenie szacunków zjawisk związanych z migracjami.
Badania demograficzne w programie na rok 2023 skupiają się na następujących obszarach tematycznych:
- ruch naturalny ludności, tj. urodzenia, zgony, małżeństwa, rozwody i separacje prawne,
- migracje ludności (wewnętrzne i zagraniczne), zasoby migracyjne w Polsce, w tym cudzoziemcy, repatriacja oraz Polacy i Polonia na świecie,
- szacunki stanu i struktury ludności,
- charakterystyka społeczno-demograficzna i ekonomiczna ludności i gospodarstw domowych,
- charakterystyka demograficzno-społeczna rodzin,
- trwanie życia, w tym trwanie życia w zdrowiu oraz prognozy demograficzne ludności.
Ruch naturalny ludności
Podstawową część badań w zakresie ludności i procesów demograficznych stanowi między innymi bieżąca obserwacja zjawisk określanych mianem ruchu naturalnego.
W programie badań są to tematy:
- Urodzenia. Dzietność,
- Małżeństwa. Rozwody. Separacje,
- Zgony. Umieralność. Trwanie życia.
Badania dotyczące statystyki ludności w zakresie urodzeń, zgonów, małżeństw, separacji i rozwodów są badaniami pełnymi, prowadzonymi przy wykorzystaniu aplikacji zewnętrznych: Rejestr Stanu Cywilnego (RSC) oraz Aplikacja Podstawowa dla Sądów Okręgowych (APSAD). Wszystkie dane są przekazywane w postaci elektronicznej.
W 2023 r. w zakresie badań dotyczących ruchu naturalnego ludności kontynuowana będzie współpraca z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, KPRM, Ministerstwem Sprawiedliwości, Urzędami Stanu Cywilnego oraz Ministerstwem Zdrowia w zakresie poprawy źródeł i zakresu danych. Metodologia badań dotyczących urodzeń, zgonów, małżeństw, separacji i rozwodów, jak i zakres tematyczny tych badań, są zgodne z zaleceniami międzynarodowymi Unii Europejskiej oraz ONZ.
Na podstawie bieżących danych z ruchu naturalnego i migracji oraz wyników bilansów ludności opracowywane są współczynniki charakteryzujące poszczególne procesy demograficzne, takie jak: umieralność, dzietność, zawieranie małżeństw, itp. - zarówno współczynniki syntetyczne, jak też współczynniki cząstkowe, wyznaczane dla grup wieku.
W zakresie dzietności prezentowane są współczynniki reprodukcji ludności (zastępowalności pokoleń) oraz płodności kobiet według wieku. Dodatkowo opracowywane są kohortowe współczynniki dzietności, umożliwiające ujęcie dzietności według generacji kobiet.
W obszarze umieralności opracowuje się współczynniki zgonów według płci i wieku oraz według przyczyn zgonów, przy czym stosowana jest także metoda standaryzacji współczynników umieralności (eliminująca wpływ różnych struktur wieku ludności na poziom współczynnika umieralności), która umożliwia dokonywanie porównań w czasie i przestrzeni.
Migracje ludności
Statystyka migracji ludności obejmuje przemieszczenia ludności zarówno w granicach kraju, jak i poza granice. W programie badań są to tematy:
- Migracje wewnętrzne ludności,
- Migracje zagraniczne ludności,
- Zasoby migracyjne w Polsce,
- Polacy i Polonia na świecie.
Badania składające się na ten obszar dostarczają spójnej, kompleksowej i szerokiej informacji o przemieszczeniach terytorialnych ludności związanych z trwałą lub czasową zmianą miejsca zamieszkania.
W 2023 roku główne prace będą koncentrowały się na:
- szerszym wykorzystaniu pozastatystycznych źródeł informacji, w powiązaniu z oceną jakości danych pochodzących z tych źródeł,
-opracowywaniu szacunków emigracji Polaków za granicę (krótko- i długookresowej) oraz liczby cudzoziemców na krajowym rynku pracy,
- udoskonalaniu metod i narzędzi pozyskiwania danych w celu poprawy jakości statystyki migracji zagranicznych i wewnętrznych, w związku z zobowiązaniami wynikającymi z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 862/2007 z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczącego statystyk z zakresu migracji i ochrony międzynarodowej oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1260/2013 z dnia 20 listopada 2013 r. w sprawie statystyk europejskich w dziedzinie demografii,
- rozwoju metod naukowych pozwalających na rozszerzenie zakresu merytorycznego prowadzonych w obszarze szacunków migracji zagranicznych,
- kontynuacji współpracy z instytucjami odpowiedzialnymi za gromadzenie danych o migracjach (tj. z KPRM, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwem Rodziny i Polityki Społecznej, Urzędem do Spraw Cudzoziemców) w celu rozszerzenia danych (charakterystyki demograficzno-społecznej i ekonomicznej) o osobach migrujących.
Szacunki ludności
Badania prowadzone w zakresie tego tematu dostarczają informacji:
- dotyczących stanu i struktury ludności zamieszkałej według płci i wieku oraz rozmieszczenia terytorialnego według podstawowych jednostek podziału administracyjnego kraju, tj. od poziomu gmin - Źródłem informacji dla szacunków jest wtórne wykorzystanie danych pozyskanych z ostatniego spisu ludności i mieszkań  oraz bieżących badań z ruchu naturalnego i migracji ludności.
Charakterystyka społeczno-demograficzna i ekonomiczna ludności, gospodarstw domowych i rodzin
W 2023 roku prowadzone będą prace analityczne dotyczące sytuacji społeczno-demograficznej i ekonomicznej osób starszych.
Prognozy demograficzne
Prognozy demograficzne są opracowywane cyklicznie co 3-5 lat. Zrealizowanie badania wymaga przeprowadzenia wieloaspektowych analiz tendencji zmian w zakresie dzietności, umieralności, migracji stałych i czasowych, wewnętrznych i zagranicznych. W analizach dzietności uwzględniane są zarówno zmiany postaw prokreacyjnych, jak i obserwowane zmiany w zakresie tworzenia i rozpadu rodzin, problemy godzenia pracy
z obowiązkami rodzinnymi, jak i szeroko pojęta polityka społeczna państwa. Analiza umieralności opiera się głównie na ocenie opóźnienia Polski w stosunku do poziomu europejskiego. Analiza migracji poza dostępem do źródeł danych krajowych i zagranicznych - wymaga śledzenia rządowych programów rozwoju regionalnego oraz rozwoju regionalnych rynków pracy.
W 2022 roku zostały przygotowane założenia prognostyczne w oparciu o ostateczne wyniki spisu ludności i mieszkań 2021 w zakresie stanu i struktury ludności.  W 2023 r. planowane jest upowszechnienie  wyników prognozy ludności na lata 2022-2060.
W 2023 r. zostaną opracowane i upowszechnione ostateczne wyniki spisu – zgodnie z zaplanowanym harmonogramem udostępniania.
Analizy demograficzno-społeczne
Analiza zjawisk i procesów demograficzno-społecznych w latach międzyspisowych jest stałą pozycją w badaniach demograficznych. W pracach analitycznych w roku 2023 wykorzystywane będą przede wszystkim wyniki ostatniego spisu ludności i mieszkań oraz wyniki badań bieżących pozwalające obserwować trendy zjawisk demograficznych i śledzić zmiany w uwarunkowaniach kształtujących procesy ludnościowe.
Główne kierunki analiz w 2023 roku - podobnie jak w latach ubiegłych - dotyczyć będą prowadzenia analiz wyników badań zjawisk i procesów demograficznych, w powiązaniu z innymi procesami społecznymi, a zwłaszcza:
- kształtowania się bieżącej sytuacji demograficznej,
- zmian w procesach dzietności, umieralności, tworzenia i rozpadu rodzin,
- monitorowania sytuacji osób starszych i osób niepełnosprawnych,
- powiązań pomiędzy migracjami ludności (wewnętrznymi i zagranicznymi) a rozwojem procesów demograficzno-społecznych,
- sytuacji demograficzno-społecznej Polski na tle wybranych krajów europejskich, w tym krajów należących do Unii Europejskiej oraz obszaru EEA,
- zróżnicowania regionalnego procesów demograficznych w Polsce.

 

Badania w ramach tej grupy tematycznej stanowią kontynuację prac zainicjowanych na początku lat 90, wprowadzających problematykę wyznaniową i narodowościową do obszaru systematycznej obserwacji, prowadzonej przez statystykę publiczną.
W 2022 roku blok ten obejmuje obszar tematyczny - statystyka wyznań religijnych.
W 2022 roku będą realizowane następujące zadania w zakresie tematyki wyznaniowej:
- działania na rzecz poprawy jakości danych uzyskiwanych od Kościołów i związków wyznaniowych - wsparcie metodologiczne dla prowadzonych przez nie statystyk wewnętrznych;
- zgromadzenie, przetworzenie oraz analiza danych z badań ankietowych oraz danych otrzymanych z Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego;
- kontynuacja prac na rzecz udoskonalania metod pozyskiwania danych, w tym zwiększania poziomu zwrotu ankiet.
Podstawowym i cyklicznym źródłem informacji o strukturze wyznaniowej ludności Polski (obok pytania o wyznanie w ramach Narodowego Spisu Powszechnego) jest badanie statystyczne Wyznania religijne w Polsce, w ramach którego dane o stanie i działalności kościołów i związków wyznaniowych z wyłączeniem Kościoła katolickiego pozyskiwane są bezpośrednio od Kościołów i związków wyznaniowych. Badanie umożliwia stałą obserwację liczby kościołów i związków wyznaniowych w Polsce oraz ustalanie zmian, jakie zachodzą w ich liczebności i strukturze. Podstawowym założeniem metodologicznym jest pozyskiwanie informacji na zasadzie dobrowolności, poszanowania niezależności i autonomii wyznań, co powinno sprzyjać poprawie wiarygodności danych.
Niezależnie od struktury wyznaniowej oraz liczebności wyznań mniejszościowych niezwykle duże znaczenie w warunkach polskich ma wiedza o istnieniu i funkcjonowaniu instytucji i struktur życia religijnego, w ramach których działa ponad 90% ludności kraju, tj. w ramach czterech obrządków Kościoła katolickiego. Dlatego z badań wyznań religijnych wyodrębniony został temat Statystyka obrządków Kościoła katolickiego w Polsce. Kościół katolicki samodzielnie gromadzi dane statystyczne dzięki pracy Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC. Część z tych danych przekazywana jest co roku dla potrzeb statystyki publicznej. Konieczność dostosowania danych o Kościele w Polsce do standardów stosowanych przez Centralne Biuro Statystyczne Kościoła w Watykanie, spowodowała zmianę w sposobie ich gromadzenia i udostępnianiu przez ISKK. Dzięki temu GUS - na mocy porozumienia z ISKK - ma dostęp do znacznie pełniejszych niż dotychczas oficjalnych danych o Kościele w Polsce. Podjęte przez GUS prace metodologiczne prowadzą do stworzenia warunków oraz wypracowania procedur gromadzenia bardziej wyczerpujących i zarazem wiarygodnych danych statystycznych również o obrządkach wschodnich Kościoła katolickiego.
Badania prowadzone w ramach statystyki wyznań i religijności mają na celu dostarczenie statystycznej wiedzy na temat funkcjonujących w Polsce kościołów i związków wyznaniowych oraz systematyczną obserwację zmian zachodzących w tym zakresie. Gromadzone w toku badań dane statystyczne pozwalają charakteryzować poszczególne wyznania pod względem liczby wyznawców, duchownych, parafii, struktur organizacyjnych i terytorialnego rozmieszczenia.
Rezultaty badań statystycznych z tego zakresu wychodzą naprzeciw szerokiemu zapotrzebowaniu na usystematyzowane i zobiektywizowane informacje na temat działających w Polsce instytucji wyznaniowych oraz form i stopnia zaangażowania religijnego społeczeństwa polskiego. Potrzebę posiadania informacji o wyznaniach religijnych zgłaszają z jednej strony organizacje międzynarodowe, takie jak Rada Europy, a z drugiej instytucje krajowe: rządowe, placówki naukowo-badawcze, pracowników naukowych oraz media publiczne.

Zmiany, jakie dokonują się w polskiej gospodarce znajdują bezpośrednie odzwierciedlenie w sytuacji na rynku pracy. Statystyka rynku pracy stara się zatem pokazać nie tylko wszechstronną analizę podstawowych wydarzeń na rynku pracy, ale także wpływ głównych czynników determinujących obserwowane zmiany.
Dotychczasowy proces doskonalenia statystyki pracy doprowadził do wykrystalizowania się zasadniczego trzonu badań rynku pracy, który zaspokaja najważniejsze potrzeby użytkowników i spełnia wymogi statystycznych standardów międzynarodowych.
Badania rynku pracy prowadzone w GUS pełnią coraz ważniejszą rolę nie tylko przy diagnozie wydarzeń na rynku pracy, ale także przy podejmowaniu decyzji społeczno-ekonomicznych na różnym szczeblu społecznej organizacji. Z tego zapewne powodu pojawiają się coraz większe oczekiwania dotyczące zakresu, szczegółowości i przestrzennej dezagregacji wyników badań GUS. Oczekiwania te są również bodźcem do coraz szerszego wykorzystywania administracyjnych źródeł danych w badaniach statystycznych, w tym do pozyskiwania informacji z zakresu rynku pracy z rejestrów administracyjnych.
Potrzeby użytkowników są dla GUS niezwykle inspirujące i traktowane jako wyzwanie badawcze. Wszystkie dotychczasowe prace modernizacyjne w zakresie badania rynku pracy zmierzały do lepszego zaspokojenia potrzeb informacyjnych. Warto więc podkreślić, że badania rynku pracy prowadzone przez GUS powinny uwzględniać najważniejsze potrzeby w zakresie diagnozy rynku pracy, łącznie z uwarunkowaniami i konsekwencjami dokonujących się zmian, chociaż oczywiście nie są w stanie zaspokoić potrzeb wszystkich użytkowników.
W 2023 r. GUS będzie koncentrować się na dalszym doskonaleniu jakości pozyskiwanych danych, uszczegóławianiu informacji o rynku pracy, zwłaszcza w przekroju terytorialnym i zawodowym, pogłębieniu integracji różnych źródeł danych i zwiększeniu zakresu wykorzystywania wtórnych źródeł informacji, w tym pochodzących z systemów administracyjnych oraz szerszym wykorzystaniu innych dziedzin statystyki do opisu uwarunkowań zmian sytuacji na rynku pracy.
Biorąc pod uwagę omówione przesłanki, w 2023 r. realizowane będą następujące obszary badania rynku pracy:
- podaż zasobów pracy,
- popyt na pracę,
- warunki i czas pracy.
Prowadzone będą także prace metodologiczne pozwalające na merytoryczne rozwijanie innych wybranych zagadnień z zakresu rynku pracy.
Podaż zasobów pracy
Na podaż zasobów pracy (siły roboczej) składa się ludność aktywna zawodowo, a więc wszystkie osoby, które wykonują lub chcą wykonywać pracę zarobkową bądź przynoszącą dochód, a także bezpłatnie pomagają w prowadzeniu rodzinnej działalności gospodarczej.
Dla pogłębionej oceny sytuacji osób na rynku pracy ważne są informacje o liczbie ludności w przekroju podstawowych cech demograficznych (płeć, wiek), kwalifikacjach zawodowych (poziom wykształcenia, zawody), przestrzennym rozmieszczeniu zasobów pracy (miasto-wieś, województwa, lokalne rynki pracy) oraz aktualnym statusie na rynku pracy (pracujący, bezrobotni, bierni zawodowo).
Dla zrealizowania powyższych zadań w zakresie rozpoznania sytuacji osób na rynku pracy (i ich aktywności ekonomicznej) w 2023 r. będą prowadzone następujące badania:
- Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności,
- Pracujący w gospodarce narodowej,
- Bezrobocie rejestrowane.
Podstawowym źródłem informacji o ludności aktywnej zawodowo (tj. pracujących i bezrobotnych według definicji Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz wytycznych Eurostatu) jest kwartalne Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności, które dostarcza danych o wielkości zasobów siły roboczej, ich strukturze demograficzno-społecznej oraz zawodowej, przestrzennym rozmieszczeniu w podziale na miasto i wieś oraz województwa. Badanie to zapewnia także szeroką charakterystykę osób biernych zawodowo, tj. tych, którzy pozostają poza siłą roboczą. Badanie jest realizowane zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1700 z dnia 10 października 2019 r. ustanawiającym wspólne ramy statystyk europejskich dotyczących osób i gospodarstw domowych, opartych na danych na poziomie indywidualnym zbieranych metodą doboru próby (tzw. Ramowe Rozporządzenie Integrujące Statystykę Społeczną w zakresie badań realizowanych poprzez gospodarstwa domowe).
Ponadto w 2023 r. w ramach podstawowego Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności będą zbierane dodatkowe informacje z unijnego, regularnego modułu dotyczącego łączenia aktywności na rynku pracy z pobieraniem świadczeń emerytalno-rentowych przez osoby w wieku 50-74 lata. Realizowane będzie także cykliczne, krajowe badanie modułowe dotyczące pracy nierejestrowanej.
Drugim źródłem informacji o osobach pracujących jest badanie Pracujący w gospodarce narodowej, które dostarcza danych o liczbie i zróżnicowaniu pracujących według rodzajów przeważającej działalności, sektorów własności oraz ich przestrzennego rozmieszczenia. Bieżąca obserwacja zachodzących zmian dostarcza informacji o sezonowych wahaniach liczby pracujących, a obserwacje dokonywane w dłuższych okresach dostarczają informacji o zmianach strukturalnych zachodzących w gospodarce narodowej. Na podstawie miesięcznych meldunków dostępne są dane o pracujących w sektorze przedsiębiorstw, a w okresach kwartalnych o pracujących w podmiotach gospodarki narodowej o liczbie pracujących 10 i więcej osób oraz jednostkach sfery budżetowej niezależnie od liczby pracujących. Dane roczne o pracujących gromadzone są również na podstawie reprezentacyjnego badania jednostek małych, a także badań rolniczych, które dotyczą także pracujących w rolnictwie. W rocznej sprawozdawczości o pracujących (z pełnego badania jednostek o liczbie pracujących 10 i więcej osób zaliczanych do sektora przedsiębiorstw oraz jednostek sfery budżetowej niezależnie od liczby pracujących) pozyskiwane są także dane m.in. o liczbie osób pracujących w podziale na miasto i wieś, zatrudnionych na kontraktach, osobach, z którymi zawarto umowę zlecenie lub umowę o dzieło czy pełnozatrudnionych przyjętych i zwolnionych.
W 2023 r. przeprowadzone zostanie badanie Zintegrowane statystyki dotyczące gospodarstw rolnych, w ramach którego badana będzie ludność pracująca w gospodarstwach rolnych i nakłady pracy ponoszone na produkcję rolniczą. Ponadto zakończone zostanie udostępnianie wszystkich wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego w 2021 r., m.in. w zakresie sytuacji osób na rynku pracy.
Kontynuowane będą prace metodologiczne nad wykorzystaniem administracyjnych źródeł danych w badaniach dotyczących pracujących w gospodarce narodowej.
Innym źródłem informacji o osobach bezrobotnych jest miesięczne badanie Bezrobocia rejestrowanego, które opiera się na rejestracji  osób w powiatowych urzędach pracy. Osoby te muszą spełniać określone kryteria przedstawione w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 690, z późn. zm.). W cyklu miesięcznym opracowywane są m.in. informacje o liczbie osób bezrobotnych i strukturze bezrobotnych oraz poszukujących pracy według wieku, poziomu wykształcenia, czasu pozostawania bez pracy i stażu pracy oraz stopie bezrobocia, napływie/odpływie do bezrobocia. Ponadto badanie to z częstotliwością półroczną dostarcza informacji o osobach bezrobotnych zarejestrowanych według zawodów, a także zarejestrowanych bezrobotnych według gmin. Raz do roku zbierane są również informacje m.in. o umowach z agencjami zatrudnienia, programach specjalnych i regionalnych, Programie Aktywizacja i Integracja, zlecaniu działań aktywizacyjnych.
Popyt na pracę
Popyt na pracę jest badany poprzez liczbę i strukturę miejsc pracy, które oferuje gospodarka w określonych warunkach społeczno-ekonomicznych. Z punktu widzenia globalnej równowagi na rynku pracy najważniejsza jest ogólna liczba miejsc pracy. Jednakże o rzeczywistej sytuacji na rynku pracy decyduje nie tylko liczba miejsc pracy, ale także ich przestrzenne rozmieszczenie, cechy organizacyjne (sektory własności, rodzaj działalności), wymogi kwalifikacyjno-zawodowe oraz oferowane warunki pracy.
W 2023 r. do określenia popytu na pracę będą wykorzystane kwartalne dane dotyczące wolnych i zagospodarowanych miejsc pracy z badania Popytu na pracę. Do analizy wolnych (niezagospodarowanych) miejsc pracy służyć będzie także inne źródło informacji, jakim są rejestry powiatowych urzędów pracy dotyczące oferowanych miejsc pracy skierowane do zarejestrowanych bezrobotnych oraz poszukujących pracy.

Warunki i czas pracy
Warunki i czas pracy mają istotny wpływ na skłonność do podejmowania zatrudnienia na konkretnych stanowiskach, a tym samym na możliwość zagospodarowania istniejących miejsc pracy i wykorzystania zasobów siły roboczej.
Ten obszar badań jest ważny także z punktu widzenia zobowiązań państwa do zapewnienia odpowiednich warunków pracy, zgodnych z krajowymi normami i standardami.
W 2023 r. w tym obszarze będą realizowane badania:
- Warunki pracy,
- Wypadki przy pracy,
- Strajki. Spory zbiorowe. Zakładowe układy zbiorowe pracy,
- Czas pracy.

Podstawą działań profilaktycznych i odpowiedniej polityki poprawy warunków pracy jest ocena stanu i śledzenie zmian w zakresie zagrożeń na stanowiskach pracy. W tym celu przeprowadzone zostanie badanie Warunki pracy realizowane metodą reprezentacyjną na dobranej celowo próbie, dotyczące podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących 10 osób i więcej w tych rodzajach działalności, w których potencjalnie istnieją największe zagrożenia związane ze środowiskiem pracy, z uciążliwością pracy oraz zagrożenia czynnikami mechanicznymi związanymi z maszynami szczególnie niebezpiecznymi. Wykorzystane zostaną również dane z działalności Państwowej Inspekcji Pracy, m.in. o liczbie przeprowadzonych kontroli, wydanych decyzjach, a także dane z systemu informatycznego ZUS o m.in. liczbie i koszcie świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Kolejnym badaniem w obszarze warunków pracy będzie badanie Wypadki przy pracy, które dostarcza informacji o zaistniałych wypadkach przy pracy oraz o osobach poszkodowanych, przyczynach oraz konsekwencjach tych wypadków i dotyczy pracujących w całej gospodarce narodowej (w jednostkach budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego - dotyczy tylko pracowników cywilnych). W tym badaniu wykorzystane zostaną również dane pozyskiwane z systemów informacyjnych KRUS o wypadkach w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie, z tytułu których przyznano w danym roku jednorazowe odszkodowania.
W ramach tego bloku tematycznego realizowane będzie także badanie dotyczące strajków, o których informacje zbierane są za pomocą Karty statystycznej strajku. Wykorzystane zostaną również dane pozyskiwane z systemów informacyjnych Państwowej Inspekcji Pracy dotyczące sporów zbiorowych i zakładowych układów zbiorowych pracy.
W ramach tego obszaru badań ważnym elementem jest czas pracy. Do dyspozycji będą dwa niezależne źródła informacji o czasie pracy: dane kwartalne i roczne ze sprawozdań jednostek o liczbie pracujących 10 osób i więcej oraz jednostek sfery budżetowej niezależnie od liczby pracujących oraz kwartalne wyniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności. Na tej podstawie dostępne będą dane o czasie przepracowanym oraz godzinach nieprzepracowanych.

Statystyka kosztów pracy, wynagrodzeń i świadczeń społecznych jest integralną częścią szeroko rozumianej statystyki pracy. Z punktu widzenia rynku pracy wynagrodzenia należy postrzegać w dwojaki sposób: jako źródło dochodów z pracy, które w znaczący sposób wpływa na kształtowanie się podaży siły roboczej oraz jako istotny element kosztów pracy, które odgrywają ważną rolę w kształtowaniu się popytu na pracę. W rezultacie poziom wynagrodzeń jest ważnym czynnikiem równoważenia rynku pracy, co oznacza, iż może wpływać na zwiększenie lub zmniejszenie bezrobocia.
Monitorowanie wynagrodzeń ma w Polsce dodatkowe znaczenie z uwagi na szczególną rolę tego źródła dochodów dla kształtowania warunków życia ludności i społeczne oczekiwania. Wagę informacji o wynagrodzeniach podkreślają istniejące w Polsce regulacje prawne, które uzależniają poziom wielu świadczeń społecznych, socjalnych czy też rozwiązań podatkowych od poziomu przeciętnych wynagrodzeń.
Biorąc pod uwagę potrzeby informacyjne, w tym również międzynarodowe, w ramach programu badań na 2023 r. zaplanowano następujące badania:
- Wynagrodzenia w gospodarce narodowej,

- Koszty pracy i indeks kosztów zatrudnienia,
- Świadczenia z ubezpieczeń społecznych i pozaubezpieczeniowe.

Doceniając wagę informacji o wynagrodzeniach dla możliwie kompleksowej ich oceny, planuje się korzystać z wielu różnych źródeł informacji i metod pozyskiwania tych danych. W ramach pierwszego z ww. badań zbierane będą dane o wynagrodzeniach i przeciętnym zatrudnieniu, które umożliwią obliczanie przeciętnych wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw (miesięcznie) oraz w całej gospodarce narodowej (kwartalnie i rocznie). Gromadzone dane pozwolą także na udostępnienie rocznych informacji o liczbie osób otrzymujących co najwyżej wynagrodzenie minimalne.

Kontynuowane będą prace metodologiczne nad wykorzystaniem administracyjnych źródeł danych w badaniach dotyczących wynagrodzeń.

W ramach tego bloku tematycznego realizowane będzie badanie Koszty pracy i indeks kosztów zatrudnienia. W okresach pomiędzy badaniami kosztów pracy prowadzone są roczne szacunki kosztów pracy. Szacunki te prezentują dane o kosztach pracy według sekcji PKD i sektorów własności, uwzględniając również podstawowe mierniki kosztów pracy. W 2023 r. będą dostępne szacunki kosztów pracy za 2022 r.

W 2023 r. naliczany będzie kwartalny indeks kosztów zatrudnienia, który ma charakter szacunku opartego na różnych źródłach statystycznych. Indeks kosztów zatrudnienia, pokazuje w ujęciu kwartalnym procentowe zmiany kształtowania się kosztu zatrudnienia siły roboczej na godzinę przepracowaną w porównaniu do roku bazowego. Jest on ważnym wskaźnikiem gospodarczym zarówno dla polskich przedsiębiorców, jak i dla Eurostatu, będąc jednym z eurowskaźników PEEI, opisujących bieżącą sytuację makroekonomiczną Unii Europejskiej.

Badanie dotyczące świadczeń z ubezpieczeń społecznych i pozaubezpieczeniowych realizowane jest przy wykorzystaniu źródeł administracyjnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Sprawiedliwości. Zakres tego badania pozwala na określenie liczby osób objętych świadczeniami z tytułu ubezpieczeń społecznych (m.in. osób pobierających emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne), wydatków na świadczenia emerytalno-rentowe, zasiłki, świadczenia rehabilitacyjne, jednorazowe odszkodowania powypadkowe oraz umożliwia określenie poziomu tych świadczeń (m.in. emerytury i renty).

Blok tematyczny 1.25 obejmuje 3 obszary badawcze: warunki życia ludności, pomoc społeczną oraz skłonność gospodarstw domowych do oszczędzania i konsumpcji. Badania warunków życia stanowią integralną część systemu statystyki społecznej, których podstawowym celem jest dostarczenie informacji służących poznaniu i opisaniu zjawisk i procesów społecznych. Są one realizowane poprzez obserwację indywidualnych gospodarstw domowych. Badania prowadzone są głównie na potrzeby krajowe, uwzględniając także obowiązek przekazywania danych na potrzeby instytucji i organizacji międzynarodowych. Obejmują one zarówno badania stałe - realizowane co roku - jak również badania cykliczne i jednorazowe. Do badań stałych należą: Badanie budżetów gospodarstw domowych, Europejskie badanie dochodów i warunków życia ludności (EU-SILC) wraz z modułami cyklicznymi oraz tzw. modułem ad hoc, którego temat wynika z aktualnych potrzeb polityk społecznych, Badanie kondycji gospodarstw domowych oraz wtórne Badanie zjawiska ubóstwa i procesów wykluczenia społecznego. Do badań cyklicznych należy Badanie spójności społecznej, realizowane co kilka lat oraz Badanie budżetu czasu ludności przeprowadzane co 10 lat.

Tematyka ww. badań ma na celu pogłębienie analiz warunków życia ludności. Daje ona możliwość oceny wpływu zachodzących w kraju procesów społeczno-ekonomicznych na poziom życia społeczeństwa, stwarza szerszą bazę dla rzetelnej oceny sytuacji bytowej poszczególnych grup ludności. Realizacja badań ma służyć w konsekwencji dostarczaniu organom władzy i administracji państwowej informacji pomocnych w polityce społecznej oraz niezbędnej wiedzy całemu społeczeństwu. Dane uzyskane z ww. badań stanowią główną bazę informacyjną dla kompleksowych ocen i analiz poziomu życia dostarczając informacji zarówno o materialnych aspektach warunków życia dotyczących m.in. sytuacji dochodowej, poziomu i struktury wydatków, spożycia, warunków mieszkaniowych i zasobności gospodarstw domowych, jak również o dobrobycie subiektywnym mieszkańców Polski. Pozwalają na analizę nierówności i zróżnicowań społecznych, w tym ubóstwa i wykluczenia społecznego, a także umożliwiają analizę czynników warunkujących jakość życia oraz obserwację zachodzących zmian w tym zakresie. Wyniki badań mają zasadnicze znaczenie m.in. dla poprawnego formułowania ocen dotyczących społecznych skutków rozwoju ekonomicznego oraz monitorowania efektów polityki społecznej.

Badanie budżetów gospodarstw domowych dostarcza informacji o wydatkach, dochodach, spożyciu ilościowym żywności oraz o warunkach mieszkaniowych i wyposażeniu gospodarstw domowych w dobra trwałego użytku. Badanie budżetów gospodarstw domowych prowadzone jest metodą reprezentacyjną. Obejmuje ono prywatne gospodarstwa domowe w Polsce, wśród których wydzielono sześć podstawowych grup społeczno-ekonomicznych ludności, tj. gospodarstwa domowe: pracowników, rolników, pracujących na własny rachunek, emerytów, rencistów i utrzymujących się z niezarobkowych źródeł. Poza zasięgiem Badania budżetów znajdują się gospodarstwa domowe członków korpusu dyplomatycznego państw obcych oraz ludność zamieszkała w gospodarstwach zbiorowych (m.in. w domach studenckich, domach pomocy społecznej, jednostkach wojskowych, zakonach). Wyniki badania są opracowywane i prezentowane w różnych przekrojach. Podstawowym przekrojem są - wymienione wyżej - grupy gospodarstw domowych, klasyfikowane według głównego źródła utrzymania. Bardziej szczegółowe to m.in.: klasa miejscowości zamieszkania, typ biologiczny gospodarstwa domowego, województwa. Ze względu na wielkość próby wyniki Badania budżetów gospodarstw domowych są reprezentatywne dla Polski ogółem, a wybrane kategorie ekonomiczne - dla województw.

Badanie kondycji gospodarstw domowych (postaw konsumentów) jest badaniem reprezentacyjnym, prowadzonym co miesiąc na próbie losowo wybranych respondentów w wieku 16 lat i więcej. Celem badania jest uzyskanie informacji o postawach (zachowaniach) konsumentów na podstawie subiektywnych opinii ludności nt.: zmian ogólnej sytuacji gospodarczej w kraju i sytuacji finansowej gospodarstw domowych, zdolności ludności do oszczędzania oraz zamierzeń odnośnie zakupu dóbr trwałego użytku i wydatków związanych z mieszkaniem. Informacje uzyskane z badania wykorzystywane są do oceny bieżącej sytuacji na rynku i oczekiwań konsumenckich (optymizm, pesymizm), analizowania trendów oraz formułowania krótkookresowych prognoz gospodarczych dotyczących spożycia indywidualnego. Wyniki Badania kondycji gospodarstw domowych są reprezentatywne dla kraju ogółem.

Europejskie badanie warunków życia ludności (EU-SILC) jest badaniem realizowanym metodą panelu rotacyjnego w cyklu czteroletnim. W badaniu zbierane są informacje niezbędne do prowadzenia zarówno analiz przekrojowych, jak i analiz dotyczących zmian w czasie. Badanie prowadzone będzie w okresie od 24 kwietnia do 30 czerwca. Jednostkami badania są gospodarstwa domowe oraz osoby w wieku 16 lat i więcej należące do gospodarstw domowych zamieszkujących wylosowane mieszkanie. Od 2021 roku organizacja i metodologia badania EU-SILC regulowana jest rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady numer 2019/1700 z 10 października 2019 r. ustanawiającym wspólne ramy statystyk europejskich dotyczących osób i gospodarstw domowych, opartych na danych na poziomie indywidualnym zbieranych metodą doboru próby (EU-SILC) (DZ. U.WE nr L 261 z 14.10.2019 r.) oraz korespondującymi z tym aktem prawnym rozporządzeniami Komisji Europejskiej. Tematyka badania obejmuje: podstawowe informacje dotyczące cech demograficznych respondentów, ich uczestnictwa w procesie edukacji, oceny stanu zdrowia, wybrane dane dotyczące deprywacji podstawowych potrzeb, dane z zakresu warunków mieszkaniowych, szczegółowe informacje na temat aktywności ekonomicznej, a przede wszystkim szeroki zakres informacji dotyczących poziomu i źródeł dochodów. Podstawowym celem badania jest dostarczenie porównywalnych na poziomie europejskim danych z zakresu dochodów, warunków życia i wykluczenia społecznego. Wyniki stanowić będą ważne źródło informacji wykorzystywanych do przygotowywania odpowiednich rozwiązań i podejmowania konkretnych działań w zakresie polityki społecznej w kraju i na poziomie Unii Europejskiej.

W 2023 r. przy Europejskim badaniu warunków życia ludności zrealizowane zostaną trzy badania modułowe: Warunki mieszkaniowe, Aktywność na rynku pracy oraz Międzypokoleniowe dziedziczenie niekorzystnych sytuacji życiowych. Dane pozyskane w modułach oraz badaniu zasadniczym umożliwią ocenę warunków mieszkaniowych badanych gospodarstw domowych oraz analizę sytuacji respondentów na rynku pracy. Ponadto pozwolą na porównanie sytuacji społeczno-ekonomicznej respondentów z okresu ich dzieciństwa z obecną sytuacją życiową oraz dokonanie na tej podstawie oceny wpływu w tym zakresie. Badania modułowe będą realizowane na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/2052 z dnia 24 listopada 2021 r. określającego informacje techniczne dotyczące zbiorów danych badania reprezentacyjnego w dziedzinie „dochody i warunki życia” dotyczącego rynku pracy i mieszkalnictwa, trudności mieszkaniowych oraz międzypokoleniowego dziedziczenia niekorzystnych sytuacji życiowych  na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1700.

Reprezentacyjne Badanie budżetu czasu ludności dostarcza porównywalnych w krajach europejskich informacji na temat struktury dobowego budżetu czasu  ludności, jak również zróżnicowania budżetu czasu osób w wieku 10 i więcej lat wg ich cech demograficznych, ekonomicznych i społecznych, takich jak płeć i wiek, poziom wykształcenia, aktywność ekonomiczna, jak również typ biologiczny i grupa społeczno-ekonomiczna gospodarstwa domowego, którego członkiem jest ta osoba. Wyniki badania będą również prezentowane wg klas wielkości zamieszkania. Badanie dostarcza informacji do analiz wykorzystania czasu wg godzin w ciągu doby, zmian struktury dobowego budżetu czasu według etapów życia, dni tygodnia i miesięcy oraz wyceny wartości wykonywanych prac domowych. Porównania ilości czasu przeznaczonego na pracę zarobkową, prace domowe, opiekę nad dziećmi oraz osobami starszymi i niepełnosprawnymi oraz na różne czynności czasu wolnego  dostarczają materiału do analiz w zakresie równowagi pomiędzy życiem zawodowym oraz rodzinnym i prywatnym. Wyniki badania mogą służyć do oceny jakości życia oraz mogą stanowić podstawę do podejmowania działań w zakresie polityki społecznej i rynku pracy.

Głównym celem badania zjawiska ubóstwa i procesów wykluczenia społecznego jest zarówno kompleksowa ocena zasięgu różnych form ubóstwa oraz wykluczenia społecznego, jak również analiza czynników społeczno-ekonomicznych warunkujących oba te zjawiska. Badanie ma charakter wtórny, źródło danych do ww. analiz stanowią wyniki badań pierwotnych prowadzonych przez GUS, w tym Badania budżetów gospodarstw domowych i EU-SILC. Wyniki badania ubóstwa i wykluczenia społecznego mogą stanowić podstawę do kreowania, monitorowania i oceny celów polityki społecznej w zakresie ograniczania obu badanych zjawisk, jak również w zakresie integracji społecznej.

Pomoc społeczna, będąca instrumentem polityki społecznej państwa przeznaczonym do wspierania osób i rodzin w trudnych sytuacjach życiowych, z którymi nie są one w stanie same sobie poradzić, podejmuje działania w sytuacjach zagrożenia podstawowych potrzeb życiowych oraz obniżenia jakości życia poniżej społecznie akceptowanego minimum; pomaga stworzyć warunki umożliwiające godną egzystencję; służy kompensowaniu różnorakich szkód np. wynikających z bezrobocia, sieroctwa, niepełnosprawności, chorób; przyczynia się do wyrównywania nadmiernych zróżnicowań społecznych; daje poczucie bezpieczeństwa socjalnego poprzez różne zasiłki i świadczenia uzupełniające niedostatki systemu emerytalno-rentowego oraz innych systemów zabezpieczenia społecznego lub niewystarczające dochody z pracy. Skutkiem działań pomocy społecznej powinno być eliminowanie wykluczenia społecznego oraz usamodzielnianie się jej beneficjentów. Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.

Badanie z zakresu pomocy społecznej, pozostające w gestii Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS), prowadzone jest w oparciu o ustawę o pomocy społecznej na trzech sprawozdaniach resortowych: MRiPS-03 - sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach, w ramach którego zbierane będą dane o świadczeniach pieniężnych i niepieniężnych pomocy społecznej, świadczeniobiorcach, powodach przyznania pomocy społecznej oraz o wysokości przyznanych świadczeń, MRiPS-05 - sprawozdanie o placówkach zapewniających całodobową opiekę i wsparcie, w ramach którego zbierane będą dane o liczbie jednostek, miejsc i mieszkańców oraz o zatrudnieniu w domach pomocy społecznej, MRiPS-06 - wybrane jednostki organizacyjne pomocy społecznej i inne jednostki pomocy społecznej oraz zatrudnienie w systemie pomocy społecznej, w ramach którego zbierane będą dane o liczbie jednostek, miejsc i osób korzystających z tych jednostek oraz o zatrudnieniu w systemie pomocy społecznej.

Badanie z zakresu pomocy społecznej prowadzone przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) metodą pełną, obejmuje placówki publiczne i niepubliczne zapewniające pomoc: osobom wymagającym całodobowej opieki z powodu m.in. wieku, choroby, niepełnosprawności (Sprawozdanie zakładu stacjonarnego pomocy społecznej). Dostarcza ono danych o sieci i rodzajach tych zakładów, o mieszkańcach przebywających w placówkach (osoby w podeszłym wieku, przewlekle somatycznie i psychicznie chore, niepełnosprawne fizycznie i intelektualnie, uzależnione od alkoholu, osoby bezdomne) według wieku, płci, źródeł finansowania pobytu. Dodatkowo zbierane są informacje o personelu medycznym zatrudnionym w zakładach.

Ponadto przewiduje się wtórne wykorzystanie danych z wymienionych wcześniej sprawozdań MRiPS: rocznego sprawozdania z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach (MRiPS-03), sprawozdania o placówkach zapewniających całodobową opiekę i wsparcie (MRiPS-05), sprawozdania o wybranych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej i innych jednostkach pomocy społecznej oraz zatrudnieniu w systemie pomocy społecznej (MRiPS-06).

GUS realizuje również badanie Beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej, w którym przede wszystkim wykorzystuje dane jednostkowe z systemu informacyjnego MRiPS: Krajowego Systemu Monitoringu Pomocy Społecznej. Badanie umożliwia identyfikację i charakterystykę grup ludności oraz grup gospodarstw domowych i rodzin, które z powodu bardzo niskich dochodów lub ich braku korzystają z pomocy społecznej. Zakres udostępnionych danych (rejestrowanych pierwotnie podczas wywiadów środowiskowych przez pracowników socjalnych) umożliwia wszechstronną analizę cech tej zbiorowości w przekrojach terytorialnych - w szczególności na tle sytuacji na lokalnych rynkach pracy.
 

Celem badań w obszarze Nieruchomości, Gospodarka mieszkaniowa i infrastruktura komunalna jest opracowanie informacji charakteryzujących stan ilościowy oraz jakościowy zasobów mieszkaniowych i budynkowych pozostających do dyspozycji ludności oraz zmian w infrastrukturze komunalnej w zakresie świadczonych usług, a także zjawiska zachodzące na rynku nieruchomości, w tym nieruchomości mieszkalnych.
Badanie Gospodarowanie zasobami mieszkaniowymi zapewnia dostarczanie spójnej i szerokiej informacji o zasobach mieszkaniowych, wyposażeniu mieszkań w podstawowe urządzenia sanitarno-techniczne, infrastrukturze technicznej zasobów gminnych, zasobach gruntów gminnych przeznaczonych i przekazanych pod budownictwo mieszkaniowe, dodatkach mieszkaniowych, mieszkaniowym zasobie gmin, mieszkaniach chronionych, a także gospodarstwach domowych oczekujących na najem lokali mieszkalnych oraz informacji o budynkach mieszkalnych przekazanych w administrację zarządcom.
Badanie Obrót nieruchomościami ma na celu dostarczenie informacji o kształtowaniu się poziomów i dynamiki zmian zachodzących w obrocie nieruchomościami, a w szczególności w odniesieniu do nieruchomości lokalowych i gruntowych, z określeniem liczby i wartości dokonanych transakcji oraz powierzchni sprzedanych nieruchomości. Dane pozyskiwane są ze starostw i miast na prawach powiatu prowadzących Rejestry Cen Nieruchomości.
Badanie Infrastruktura techniczna sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, ciepłowniczych, gazu z sieci oraz energii elektrycznej zapewnia informacje o funkcjonujących urządzeniach wodociągowo-kanalizacyjnych, ciepłowniczych oraz związanych z przesyłem i dystrybucją energii cieplnej, gazu z sieci, informacje o eksploatacji tych urządzeń pod kątem zachodzących zmian oraz dane o gęstości sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej oraz o stopniu zwodociągowania i skanalizowania, jak również informacje o energii elektrycznej pod kątem warunków życia ludności. Informacje o ludności korzystającej z gazu z sieci oparte są na szacunkowych danych obejmujących stopień wyposażenia mieszkań w instalacje doprowadzające gaz z urządzeń technicznych z sieci. 
Badanie Charakterystyka zasobów budynkowych dostarcza informacji jednostkowych w zakresie:
- liczby budynków, w których znajduje się przynajmniej 1 mieszkanie,
- wyposażenia budynków w przyłącza takie jak wodociąg, kanalizacja, gaz z sieci oraz centralne ogrzewanie z wyszczególnieniem rodzaju przyłącza (np. sieciowe, lokalne), roku oddania budynku do użytku, rodzaju budynku, liczby mieszkań oraz podmiotu będącego jego właścicielem,
- mieszkań według liczby izb, powierzchni użytkowej, podmiotu będącego właścicielem mieszkania, wyposażenia w wodę bieżącą, ustęp, łazienkę, centralne ogrzewanie oraz gaz z sieci.
Powyższe informacje pochodzą z badania Wydane pozwolenia na budowę i zgłoszenia z projektem budowlanym budowy obiektów budowlanych oraz efekty działalności budowlanej oraz z danych uzyskanych z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań.

Celem badań w tym obszarze jest uzyskanie wszechstronnych, spójnych informacji o systemie edukacji w Polsce, zarówno w ramach systemu szkolnego tj. przedszkola, szkoły podstawowe, szkoły ponadpodstawowe i uczelnie, jak i w odniesieniu do form pozaszkolnych (uczenie się przez całe życie). Wyniki badań służą przede wszystkim do prowadzenia polityki edukacyjnej państwa, ale również do przeprowadzania szeroko zakrojonych analiz zmian zachodzących w edukacji. Informacje pozyskiwane z systemów informacyjnych są wykorzystywane do oceny sytuacji w zakresie edukacji i kształcenia, a także do monitorowania strategii UE.
Dane wynikowe z badań w dziedzinie edukacji wykorzystywane są w Ministerstwie Edukacji i Nauki oraz w innych resortach i organach prowadzących szkoły i placówki oświatowe i wychowawcze. Uzyskane z badań informacje prezentowane są w publikacjach GUS (informacje statystyczne, komunikaty, roczniki i inne opracowania). Znaczna liczba informacji o edukacji przekazywana jest do OECD, Eurostatu, UNESCO, UNICEF i innych organizacji międzynarodowych. Umożliwia to prezentowanie polskiej edukacji na tle systemów kształcenia innych krajów.
Badania w zakresie edukacji w roku 2023 obejmą wszystkie formy kształcenia szkolnego dzieci, młodzieży i dorosłych w systemie oświaty oraz zagadnienia dotyczące działalności opiekuńczo-wychowawczej nad dziećmi i młodzieżą, a także całą sferę kształcenia w systemie szkolnictwa wyższego. Dane w zakresie oświaty i wychowania oraz szkolnictwa wyższego pozyskiwane są z administrowanych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki: systemu informacji oświatowej (SIO) i systemu POL-on. Zakres podmiotowy badań dotyczy: przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego, szkół podstawowych, szkół ponadpodstawowych, szkół artystycznych oraz kolegiów pracowników służb społecznych, uczelni prowadzących studia I i II stopnia oraz jednolite studia magisterskie, a także uczelni i innych instytucji posiadających uprawnienia do prowadzenia kształcenia specjalistycznego, studiów podyplomowych i doktoranckich oraz szkół doktorskich. Badania obejmują również młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze, placówki wychowania pozaszkolnego (pałace młodzieży, młodzieżowe domy kultury, ogniska pracy pozaszkolnej, międzyszkolne ośrodki sportowe, ogrody jordanowskie i in.), domy wczasów dziecięcych, placówki opieki szkolnej i pozaszkolnej (internaty, bursy), szkoły i placówki z ojczystym (niepolskim) językiem nauczania, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, szkoły dla dorosłych. Dane dotyczą sieci i działalności szkół i placówek działających w systemie edukacji, tj. liczby szkół i placówek według typów, systemów kształcenia i organów prowadzących, uczniów i studentów w szkołach i wychowanków w placówkach, absolwentów szkół - według wieku, płci, zawodów nauczanych, nauczycieli, nauczania języków obcych w szkołach, świetlic, zajęć pozalekcyjnych, dowozu uczniów do szkół, dożywiania. Ponadto zakres przedmiotowy dotyczy stypendiów studenckich i naukowych, kształcenia specjalistycznego, studiów podyplomowych, kształcenia doktorantów, zakwaterowania w domach studenckich oraz nadanych stopni doktora i tytułów profesora, a także finansowania uczelni.
Pozyskiwane dane finansowe dla poszczególnych poziomów edukacji zestawiane będą według źródeł finansowania (budżety: państwa, samorządów terytorialnych, budżety gospodarstw domowych itp.) oraz typów transakcji i grup jednostek, dla których przeznaczane są środki finansowe, tj. publicznych, prywatnych instytucji edukacyjnych, uczniów, studentów, gospodarstw domowych etc. Ponadto, w ramach systemu rachunków narodowych, przeprowadzane są rachunki dla sekcji Edukacja według PKD, w zakresie produkcji globalnej, zużycia pośredniego i wartości dodanej brutto. Do rachunków edukacji wykorzystywane są również dane finansowe pochodzące ze sprawozdawczości GUS oraz Ministerstwa Finansów.
Bieżące informacje prezentowane na tle danych z lat poprzednich pozwalają na zobrazowanie zmian zachodzących w edukacji. Na podstawie uzyskanych danych obliczane są wskaźniki charakteryzujące warunki kształcenia i wychowania oraz obrazujące opiekę nad dziećmi i młodzieżą. Zestawienie danych wynikowych z liczbą ludności w określonym wieku pozwala na wyliczenie współczynników skolaryzacji oraz wskaźników charakteryzujących system opieki nad dziećmi i młodzieżą: dzieci i młodzieży otrzymujących stypendia, studentów korzystających z domów studenckich, studentów korzystających z obiadów w stołówkach, czy też wskaźników odnoszących się do infrastruktury szkolnej i organizacji kształcenia, jak np. liczby uczniów przypadających na szkołę lub na oddział szkolny, liczby dzieci przypadających na jedno miejsce w przedszkolu itp.
Dane grupowane są w układach wojewódzkich. Wybrane informacje są także opracowywane na poziomie makroregionów, regionów i podregionów. Do analiz wojewódzkich informacje opracowywane są w układzie powiatowym i gminnym. Informacje o edukacji zamieszczane są w Banku Danych Lokalnych.
Zmiany, jakie zachodzą w systemie edukacji, wymagają prowadzenia stałych prac w zakresie dostosowania badań statystycznych do aktualnych potrzeb odbiorców. Wynika to również ze stałej potrzeby dostosowywania polskiej statystyki do zmieniających się standardów międzynarodowych.

Stosownie do zaleceń UNESCO i Eurostatu, przez kulturę, dla potrzeb statystyki, rozumie się prowadzenie działalności kulturalnej, obejmującej produkcję i twórczość, dystrybucję i przekaz, rejestrację i ochronę oraz uczestnictwo w kulturze.
Badania dotyczące kultury służą przede wszystkim do pozyskania informacji o sieci i działalności podmiotów kultury, w sensie zarówno oferty kulturalnej, jak i jej społecznej konsumpcji. Obejmują one liczbę i rodzaj podmiotów kultury, realizowane przedsięwzięcia, liczbę uczestników imprez kulturalnych oraz podstawowe wielkości charakteryzujące zjawiska i trendy w dziedzinie kultury. Gromadzone są również dane o formach aktywności kulturalnej ludności i częstotliwości uczestnictwa w życiu kulturalnym.
Zakres podmiotowy badań obejmuje profesjonalne jednostki prowadzące regularną działalność sceniczną (teatry dramatyczne, lalkowe, muzyczne, filharmonie, orkiestry symfoniczne i kameralne, chóry, zespoły pieśni i tańca, przedsiębiorstwa (agencje) estradowe) oraz inne jednostki prowadzące profesjonalną działalność kulturalną: muzea, biblioteki (publiczne, naukowe, pedagogiczne, fachowe i inne), galerie i salony sztuki oraz centra kultury, domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice, a także kina.
Zbierane informacje obejmują w szczególności: miejsca na widowni (teatry i instytucje muzyczne, kina) i w czytelniach bibliotek, liczbę zorganizowanych imprez scenicznych, seansów filmowych, wystaw, imprez kulturalnych i oświatowych oraz ich uczestników (teatry i instytucje muzyczne, muzea, galerie i salony sztuki, centra kultury, domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice, oraz kina), posiadane zbiory (biblioteki, muzea, galerie i salony sztuki), a także dane o produkcji filmowej. Uzupełnieniem badań statystycznych z obszaru kultury jest badanie masowych imprez artystyczno-rozrywkowych oraz sportowych, które dostarcza informacji na temat liczby imprez, ich rodzajów, organizatorów oraz uczestników. Dane zebrane z badania podmiotów działających na rynku dzieł sztuki o formach sprzedaży, rodzajach i wartości sprzedanych dzieł sztuki, pozwalają na uzyskanie wielkości charakteryzujących popyt na tego typu produkty.
Dane o kulturze prezentowane są przede wszystkim według województw, w większości w układzie miasto-wieś, ale możliwe jest uzyskanie wybranych danych w bardziej szczegółowym układzie terytorialnym w Banku Danych Lokalnych.
Badania w zakresie budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego pozwalają na uzyskanie danych o wydatkach publicznych na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego, natomiast badania budżetów gospodarstw domowych dostarczają informacji o przeciętnych wydatkach gospodarstw a także ich wyposażeniu w przedmioty trwałego użytkowania.
Wyodrębnianiu niektórych danych o kulturze nie sprzyja rozproszenie form działalności kulturalnej w różnych częściach klasyfikacji (np. PKD) i łączenie kultury z innymi obszarami, np. z rekreacją i kulturą fizyczną (np. COICOP/HBS). W obszarze badawczym brak jest wielu ustawowych definicji niektórych rodzajów instytucji kultury (m.in. teatry, galerie i salony sztuki), co utrudnia precyzyjne określenie zakresu podmiotowego prowadzonych badań.
W ramach statystyki publicznej prowadzone są badania przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwo Edukacji i Nauki, obejmujące m.in. pracę archiwów, działalność dystrybutorów filmowych, działalność szkół artystycznych oraz placówek wychowania pozaszkolnego. Gromadzone są także informacje o produkcji wydawniczej i działalności radiowo-telewizyjnej. W celu doskonalenia i rozwijania badań z zakresu dziedzictwa narodowego zacieśniana będzie współpraca z Narodowym Instytutem Dziedzictwa.
Prowadzone jest także badanie charakteryzujące funkcjonowanie przemysłów kultury i kreatywnych w Polsce. Badanie dostarcza danych na temat liczby podmiotów, pracujących, przeciętnego zatrudnienia i wynagrodzenia oraz wybranych informacji o wynikach finansowych przedsiębiorstw zaliczanych do przemysłów kultury i kreatywnych oraz danych w zakresie handlu zagranicznego dobrami i usługami kulturalnymi i kreatywnymi.
Prowadzony jest również satelitarny rachunek kultury, stanowiący narzędzie pozwalające ocenić znaczenie kultury w gospodarce, w tym udział kultury w tworzeniu wartości ekonomicznych (m.in. produkcja globalna, wartość dodana brutto, spożycie, eksport oraz import dóbr i usług kulturalnych).
Kontynuowane będą działania zmierzające do wypracowania systemu integracji sprawozdawczych i administracyjnych źródeł danych o kulturze. Przeobrażenia zachodzące w obszarze kultury, zmiany przepisów prawnych i rozwój różnorodnych form działalności kulturalnej wymagają stałej aktualizacji zakresu gromadzonych danych i dostosowania ich do bieżących potrzeb informacyjnych odbiorców krajowych i organizacji międzynarodowych oraz rekomendowanego przez Eurostat systemu europejskiej statystyki kultury. Służyć temu będzie zarówno współpraca z Eurostatem, jak i z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowym Centrum Kultury i innymi instytucjami działającymi w obszarze kultury w celu wypracowania metod integracji informacji statystycznych o kulturze, uwzględniających potrzeby i priorytety informacyjne, zakres podmiotowy i przedmiotowy badań oraz różnorodność źródeł informacji i organizację ich gromadzenia. Prowadzone będą prace ukierunkowane na doskonalenie rejestrów instytucji kultury i pełniejsze wykorzystanie administracyjnych źródeł danych w powiązaniu z wymogami klasyfikacji krajowych i standardów międzynarodowych.
Istotnym uzupełnieniem badań kultury jest badanie finansów instytucji kultury, którego celem jest zebranie informacji o ich wynikach ekonomiczno-finansowych. Badaniem finansów instytucji kultury (kwartalnym i rocznym) objęte są instytucje kultury mające osobowość prawną, będące państwowymi lub samorządowymi jednostkami organizacyjnymi (bez względu na liczbę pracujących), których przeważający rodzaj działalności jest zaklasyfikowany według PKD 2007 jako działalność związana z produkcją filmów, nagrań wideo, programów telewizyjnych, nagrań dźwiękowych i muzycznych, działalność twórcza związana z kulturą i rozrywką, działalność bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostała działalność związana z kulturą. W badaniu finansów instytucji kultury pozyskiwane są zróżnicowane zakresy danych finansowych w zależności od częstotliwości badania. Z częstotliwością kwartalną zbierany jest rachunek zysków i strat (wersja skrócona) oraz informacje o nakładach inwestycyjnych, wydatkach na zakup używanych środków trwałych oraz nakładach na wartości niematerialne i prawne. Z częstotliwością roczną pozyskiwany jest m.in. bilans, rachunek zysków i strat (wersja rozszerzona), wartość brutto środków trwałych, wartość brutto wartości niematerialnych i prawnych, nakłady inwestycyjne, wydatki na zakup używanych środków trwałych.
Pozyskiwane informacje służą kreowaniu polityki kulturalnej przez administrację rządową i jednostki samorządu terytorialnego oraz są wykorzystywane do prowadzenia porównań przez organizacje międzynarodowe, przede wszystkim przez UNESCO i Eurostat oraz inne międzynarodowe organizacje branżowe. Są także niezbędne do monitorowania programów operacyjnych i rozwijania kultury w regionach.

Celem badań w tym obszarze jest uzyskanie wszechstronnych informacji statystycznych o zdrowiu i systemie opieki zdrowotnej w Polsce. W dążeniu do kompleksowego ujęcia problematyki ochrony zdrowia, badania statystyczne prowadzone są zarówno przez GUS, jak i Ministerstwo Zdrowia oraz inne resorty. Zakres i treść badań statystycznych dostosowywane są na bieżąco do przemian zachodzących w systemie opieki zdrowotnej oraz rosnących potrzeb i oczekiwań ze strony odbiorców informacji statystycznej.
Systematyczne, corocznie prowadzone badania obejmują szeroki zakres zjawisk dotyczących stanu zdrowia ludności oraz działalności placówek ochrony zdrowia funkcjonujących w poszczególnych obszarach opieki zdrowotnej, zasobów kadr medycznych, a także działalności uzupełniającej czy pomocniczej służącej ochronie zdrowia. Badania dostarczają również informacji o działalności placówek leczniczych sektora publicznego w ujęciu finansowym oraz o potrzebach zdrowotnych gospodarstw domowych i stopniu ich zaspokojenia, zwłaszcza ze strony placówek instytucjonalnych. 

Badania statystyczne stanu zdrowia ludności dotyczą głównie kondycji zdrowotnej i są prowadzone przez Ministerstwo Zdrowia. Zakres rutynowych badań, jak i nowopowstałych rejestrów, obejmuje zachorowalność na choroby społeczne i inne choroby istotne dla oceny sytuacji zdrowotnej ludności, takie jak: ostre choroby zakaźne i pasożytnicze (w tym także na gruźlicę oraz choroby weneryczne), nowotwory złośliwe, zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania, a ponadto uwzględnia przyczyny hospitalizacji. 

Dopełnieniem informacji o zdrowiu i opiece zdrowotnej, pozyskiwanych w ramach badań stałych, są wyniki cyklicznego, przeprowadzanego co 3-4 lata, ankietowego badania modułowego na temat zrealizowanego popytu na usługi opieki zdrowotnej, przeprowadzanego na próbie gospodarstw domowych (najświeższe dane będą za 2023 r.). Dostarcza ono danych o potrzebach zdrowotnych w gospodarstwach domowych oraz o stopniu ich zaspokojenia. Istotna część badania dotyczy wydatków gospodarstw domowych poniesionych na opiekę zdrowotną oraz oceny jakości opieki zdrowotnej, dokonywanej subiektywnie przez pacjenta.

 

Dodatkowych informacji o stanie zdrowia ludności Polski w zakresie podstawowych wskaźników (samoocena stanu zdrowia, występowanie długotrwałych problemów zdrowotnych oraz ograniczeń w wykonywaniu podstawowych czynności życiowych, a także zaspokojenia potrzeb związanych z leczeniem i diagnostyką) dostarcza dział dotyczący zdrowia włączony na stałe do Europejskiego badania warunków życia ludności (EU-SILC). 

Ponadto dane charakteryzujące stan zdrowia ludności pozyskiwane są przez GUS w stałych badaniach demograficznych dotyczących urodzeń i umieralności (np. przyczyny zgonów).

Informacji o systemie opieki zdrowotnej dostarczają wyniki corocznych, komplementarnych w stosunku do siebie, realizowanych przez GUS i inne resorty badań podmiotów wykonujących działalność leczniczą.
GUS prowadzi  badania podmiotów świadczących usługi ambulatoryjnej opieki lekarskiej (podstawowej, specjalistycznej, nocnej i świątecznej), w tym praktyk lekarskich, udzielających świadczeń w ramach środków publicznych,  lecznictwa uzdrowiskowego, a także badania podmiotów działających w systemie ratownictwa medycznego oraz aptek i punktów aptecznych.
W gestii Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji pozostają badania pełne, dotyczące pracowników medycznych - pracujących i posiadających prawo wykonywania zawodu, opieki stacjonarnej - szpitalnej oraz długoterminowej i psychiatrycznej oraz krwiodawstwa, a także badania dotyczące m.in. profilaktyki, realizacji szczepień ochronnych, działalności kontrolnej Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Główny Urząd Statystyczny korzysta z wyników tych badań i upowszechnia je w swoich publikacjach.
Danych o systemie opieki zdrowotnej w ujęciu finansowym dostarcza corocznie opracowywany w GUS Narodowy Rachunek Zdrowia. Jego celem jest zestawienie informacji o wydatkach bieżących (publicznych i prywatnych) poniesionych na ochronę zdrowia, w powiązaniu z dostawcami usług zdrowotnych i realizowanymi funkcjami. Narodowy Rachunek Zdrowia sporządzany jest w oparciu o wspólną metodologię Eurostat, OECD i WHO, a jego wyniki w postaci Wspólnego Kwestionariusza przekazywane są regularnie tym organizacjom.
Ekonomiczny wymiar funkcjonowania podmiotów działających w obszarze zdrowia i ochrony zdrowia badany jest w ramach satelitarnego rachunku zdrowia. Wyniki rachunku prezentowane dla dostawców usług zdrowotnych umożliwiają określenie udziału sektora ochrony zdrowia w gospodarce narodowej.
Ponadto w ramach systemu rachunków narodowych prowadzone są rachunki dla podmiotów zaliczanych do sekcji Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna, umożliwiające oszacowanie wkładu tych jednostek w tworzenie produktu krajowego brutto. Do rachunków wykorzystywane są dane finansowe pochodzące ze sprawozdawczości GUS.
Istotnym źródłem informacji o kondycji finansowej placówek ochrony zdrowia są realizowane przez Ministerstwo Zdrowia badania finansów samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz realizowane przez GUS badania przedsiębiorstw.
Sposób obserwacji statystycznej podmiotów działających w systemie opieki zdrowotnej uzależniony jest od obowiązujących rozwiązań prawnych, dotyczących funkcjonowania poszczególnych placówek oraz od charakteru i zakresu ich działalności. Na przykład podmioty opieki zdrowotnej podlegające przepisom, m.in. ustawy o działalności leczniczej, ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, objęte są badaniami pełnymi w formie obowiązku sprawozdawczego. Natomiast badanie lekarzy prowadzących prywatną praktykę lekarską, w tym lekarzy dentystów, świadczących usługi finansowane wyłącznie ze środków niepublicznych, prowadzone jest metodą reprezentacyjną.
Wyniki opisanych badań uzupełniane są informacjami pozyskiwanymi ze źródeł administracyjnych, np. dane od wojewodów – dotyczące funkcjonowania systemu ratownictwa medycznego, z NFZ – w zakresie usług zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, z samorządów zawodowych oraz innych systemów administracyjnych – w zakresie rejestrów prawa wykonywania zawodów medycznych oraz szacowania zasobów pracy w ochronie zdrowia w odniesieniu do wybranych zawodów medycznych.
Zmiany organizacyjne zachodzące w systemie opieki zdrowotnej, zmiany przepisów prawnych i rozwój różnorodnych form i obszarów świadczenia usług zdrowotnych wymagają stałej aktualizacji zakresu gromadzonych danych i dostosowania ich do bieżących potrzeb informacyjnych odbiorców krajowych i organizacji międzynarodowych. Służyć temu będzie stała współpraca m.in. z Ministerstwem Zdrowia, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Narodowym Funduszem Zdrowia, Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego PZH – Państwowym Instytutem Badawczym, Instytutem Psychiatrii i Neurologii, Narodowym Instytutem Onkologii

im. Marii Skłodowskiej-Curie - Państwowym Instytutem Badawczym, Centrum e-Zdrowia, Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia i innymi instytucjami działającymi w obszarze zdrowia i ochrony zdrowia.

Turystyka oznacza czynności odwiedzających, którzy podejmują podróż do głównego miejsca docelowego położonego poza ich zwykłym otoczeniem, na okres krótszy niż rok, w dowolnym głównym celu, w tym w celu służbowym, wypoczynkowym lub innym celu osobistym, innym niż zatrudnienie przez podmiot miejscowy dla odwiedzanego miejsca. Szeroki zakres tego pojęcia sprawia, że turystyka jest zjawiskiem interdyscyplinarnym, zarówno w sensie społecznym jak i ekonomicznym. Celem badań prowadzonych w tym obszarze jest dostarczenie odbiorcom kompleksowej i spójnej informacji o różnych aspektach turystyki.
Źródłem danych o stronie podażowej turystyki jest stałe miesięczne badanie turystycznych obiektów noclegowych posiadających 10 lub więcej miejsc noclegowych oraz reprezentacyjne badanie roczne obiektów posiadających mniej niż 10 miejsc noclegowych. Badanie to dostarcza informacji o stanie i standardzie bazy noclegowej w Polsce w podziale na 19 rodzajów typowych obiektów świadczących usługi noclegowe dla turystów oraz pozostałe obiekty o innym podstawowym przeznaczeniu (niezwiązane z turystyką), które są czasowo wykorzystywane przez turystów (np. domy studenckie, bursy, itp.). Dodatkowo stanowi źródło informacji o liczbie obiektów typu hotelowego posiadających pokoje przygotowane na przyjmowanie turystów o ograniczonej sprawności ruchowej, w tym osób korzystających z wózków inwalidzkich. Ponadto w badaniu corocznie pozyskiwane są dane  o działającej na terenie obiektów bazie gastronomicznej, a co 4 lata informacje dotyczące udogodnień dla osób niepełnosprawnych, zaplecza konferencyjnego oraz sportowo-rekreacyjnego.
Badanie bazy noclegowej stanowi comiesięczne źródło informacji o wykorzystaniu turystycznych obiektów noclegowych dostarczając danych o liczbie turystów oraz udzielonych im noclegów w odniesieniu do oferowanej przez obiekty liczby miejsc noclegowych. Dane  pozyskiwane są w podziale na turystów krajowych i zagranicznych, z wyodrębnieniem kraju zamieszkania turystów zagranicznych.
Jednym z badań realizowanych w ramach bloku turystyka jest badanie ruchu granicznego osób i środków transportu, prowadzone w sposób ciągły przez Straż Graniczną. Od momentu włączenia Polski do strefy Schengen (od 21.12.2007 r.) badanie obejmuje wyłącznie przejścia graniczne zlokalizowane na granicach zewnętrznych Unii Europejskiej. Uzupełnieniem brakujących informacji o ruchu osób i pojazdów na granicach Polski z krajami UE są szacunki w oparciu o dostępne źródła danych (badanie statystyczne i dane administracyjne). Równolegle prowadzone są badania reprezentacyjne na granicach Polski, których celem jest oszacowanie liczby odwiedzających Polskę nierezydentów (turystów i odwiedzających jednodniowych), a także uzyskanie danych charakteryzujących ich pobyt (główny cel przyjazdu, miejsce zakwaterowania, długość pobytu) oraz wydatki poniesione w związku z podróżą i pobytem. W gospodarstwach domowych prowadzone jest badanie ankietowe dotyczące uczestnictwa mieszkańców Polski w wyjazdach krajowych długo i krótkookresowych oraz zagranicznych. Wyniki badania umożliwiają zarówno scharakteryzowanie populacji wyjeżdżających według cech społeczno-demograficznych, jak i podróży Polaków z uwzględnieniem poniesionych wydatków.
Ponadto pozyskiwane będą dane z wybranych organizacji związanych z turystyką (np. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe), które dostarczają informacji o ich stanie i zakresie działalności. Posłużą one do oceny rozwoju krajoznawstwa i turystyki kwalifikowanej, a także do oceny realizacji zadań wynikających z określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających na obszarach wodnych oraz bezpieczeństwa i ratownictwa w górach.
W badaniach kultury fizycznej szczególny nacisk położono na badanie sportu, czyli wszelkich form aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach. Danych z tego zakresu dostarcza coroczne badanie dotyczące polskich związków sportowych. Wyniki badania przedstawiają m. in. informacje na temat kadry polskiego związku sportowego, zawodników w podziale na kategorie wiekowe i rodzaje sportów, reprezentantów Polski, sędziów sportowych, kursów i ich uczestników, a także uczestnictwa Polaków w sportowych zawodach międzynarodowych. Ponadto co dwa lata pozyskiwane są dane dotyczące klubów sportowych, w tym informacje o ćwiczących, trenerach i instruktorach oraz rodzajach sportów uprawianych w sekcjach sportowych, natomiast co cztery lata - dane dotyczące rodzajów i standardu obiektów sportowych. Dane o sporcie są uzupełniane informacjami ze źródeł pozastatystycznych - systemów administracyjnych. Dotyczy to głównie danych o kulturze fizycznej organizowanej przez wybrane ogólnopolskie organizacje: Krajowe Zrzeszenie "Ludowe Zespoły Sportowe", Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej, Akademicki Związek Sportowy i Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych "Start" oraz informacji Ministerstwa Sportu i Turystyki w zakresie rywalizacji sportowej osób niepełnosprawnych, jak również wykazu medalistów w sportach olimpijskich.

Celem badań statystycznych z zakresu nauki, techniki i społeczeństwa informacyjnego oraz telekomunikacji jest zaspokojenie potrzeb odbiorców, zarówno krajowych jak i zagranicznych, zainteresowanych tą problematyką, poprzez dostarczenie możliwie najszerszego zasobu informacji pozwalających na ocenę postępów w budowaniu w Polsce gospodarki opartej na wiedzy i społeczeństwa informacyjnego. Nauka i technika są obecnie czynnikami strategicznymi, decydującymi o przyszłym rozwoju i pomyślności społeczeństw we wszystkich aspektach ich życia. Zakres tematyczny i metodyka badań statystycznych w dziedzinie nauki, techniki i społeczeństwa informacyjnego są w pełni zgodne z zaleceniami zawartymi w aktach prawnych Unii Europejskiej regulujących statystykę Wspólnoty w tych obszarach. Wdrażane są również ustalenia i rozwiązania przyjmowane systematycznie przez Komisję Europejską w trakcie prac nad stworzeniem nowej metody koordynowania polityki naukowo-technicznej państw członkowskich, której jednym z najważniejszych elementów jest tzw. benchmarking oparty na specjalnie w tym celu przygotowanym zestawie danych i wskaźników statystycznych.
Tematyka badań statystycznych w zakresie nauki i techniki obejmuje szeroki wachlarz zagadnień dotyczących, oprócz tzw. input statistics, czyli statystyki wkładu (mianem tym w terminologii międzynarodowej określany jest pomiar nakładów pracy i środków zaangażowanych w działalność badawczą i rozwojową), również szeroko reprezentowaną problematykę efektów uzyskiwanych dzięki działalności badawczej i rozwojowej, czyli dziedziny określanej w terminologii międzynarodowej ogólnym mianem output statistics (innowacje, patenty, wysoka technika, bibliometria). W badaniach tych w szerokim zakresie wykorzystywane są dane pochodzące z wielu różnorodnych źródeł: statystycznych i pozastatystycznych, krajowych oraz zagranicznych.
Główne tematy statystyki nauki i techniki to badanie Działalności badawczej i rozwojowej (B+R) oraz badanie Działalności innowacyjnej przedsiębiorstw. Przy czym badanie dotyczące innowacji od PB 2022 zmieniło częstotliwość na 2-letnią. Badanie działalności B+R obejmuje takie podstawowe zagadnienia, jak aparatura naukowo-badawcza, personel w działalności B+R oraz poniesione na tę działalność nakłady. Nakłady wewnętrzne na działalność B+R ujmowane są według rodzajów kosztów, rodzajów działalności B+R, a także według źródeł pochodzenia środków, w podziale na środki: wewnętrzne i zewnętrzne otrzymane z sektora przedsiębiorstw, sektora rządowego, sektora szkolnictwa wyższego, sektora prywatnych instytucji niekomercyjnych oraz z zagranicy m.in. z Komisji Europejskiej i innych organizacji międzynarodowych. Badanie to jest aktualnie jedynym pełnym źródłem informacji o całokształcie działalności B+R w Polsce. Badanie działalności innowacyjnej przedsiębiorstw obejmuje takie zagadnienia jak: innowacyjność przedsiębiorstw w zakresie innowacji produktowych i w procesach biznesowych, współpraca w zakresie działalności innowacyjnej, publiczne wsparcie dla działalności innowacyjnej, nakłady poniesione na działalność innowacyjną, wybrane kategorie nakładów ogółem poniesionych przez przedsiębiorstwo, jak również ochrona własności intelektualnej. Nakłady na działalność innowacyjną ujmowane są według rodzajów celów poniesionych nakładów, jak również według źródeł pochodzenia środków.
Poza przedstawionymi wyżej głównymi tematami, badania statystyczne z zakresu nauki i techniki obejmują również zagadnienia takie jak:
- stan ochrony własności przemysłowej, w tym statystyka wynalazków zgłoszonych do ochrony prawnej i udzielonych patentów - badanie prowadzone przez Urząd Patentowy RP,
- produkcja, zatrudnienie i handel zagraniczny w zakresie tzw. wysokiej techniki,
- zasoby ludzkie dla nauki i techniki (w terminologii międzynarodowej w skrócie HRST),
- środki budżetowe alokowane na działalność B+R z podziałem na finansowanie projektów i instytucji oraz według celów społeczno-ekonomicznych,
- biotechnologia - badanie prowadzone przez Ministerstwo Edukacji i Nauki (MEiN) i Urząd Statystyczny w Szczecinie w oparciu o zalecenia metodologiczne opracowywane aktualnie przez OECD,
- nanotechnologia - badanie prowadzone w oparciu o międzynarodowe standardy metodologiczne OECD.
Dane statystyczne z zakresu nauki i techniki publikowane są przede wszystkim w rocznikach statystycznych GUS, w tym w Roczniku Statystycznym Przemysłu i w Roczniku Statystycznym Województw oraz w rocznych publikacjach Nauka i technika, Działalność innowacyjna przedsiębiorstw oraz Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce. Publikacje dostępne są na stronie internetowej GUS. Jednocześnie, wyniki badań publikowane są również w internetowych bazach danych: Banku Danych Lokalnych (BDL), Banku Danych Makroekonomicznych (BDM) oraz Dziedzinowych Bazach Wiedzy (DBW), bazie STRATEG, a także w bazach danych Eurostatu i OECD.
Obok prowadzonej od wielu lat statystyki działalności badawczej i rozwojowej oraz innowacyjności, od 2004 roku prowadzone są badania w obszarze Wskaźniki społeczeństwa informacyjnego, ściśle związane z pomiarem rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy. Ich zakres obejmuje wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT - Information and Communication Technologies) w przedsiębiorstwach, gospodarstwach domowych i wśród osób indywidualnych oraz od 2019 r. w jednostkach administracji publicznej. Badania te mają na celu pozyskanie wskaźników pozwalających na ocenę poszczególnych etapów rozwoju społeczeństwa informacyjnego i analizę zachodzących w nim procesów oraz dokonywanie porównań pomiędzy krajami UE (z wyłączeniem badania dot. wykorzystania ICT w jednostkach administracji publicznej). Promowanie rozwoju społeczeństwa informacyjnego (i co za tym idzie prowadzenie stosownych badań statystycznych) jest zadaniem o wysokim priorytecie zarówno w Polsce, jak i w UE, ponieważ:
- w ciągu ostatnich lat jesteśmy świadkami dynamicznego rozwoju infrastruktury i usług w sektorze ICT, liberalizacji rynku telekomunikacyjnego i upowszechnienia Internetu. Przemiany te są związane z procesem transformacji społeczeństwa przemysłowego w społeczeństwo informacyjne, w którym dominującą rolę odgrywa szeroki dostęp do informacji i jej wykorzystanie;
- państwa Unii Europejskiej dążąc do przyspieszenia rozwoju społeczeństwa informacyjnego wyznaczyły cele, które mają spowodować stały wzrost ekonomiczny, zapewnić większą liczbę miejsc pracy, dostęp obywateli do najnowszych technologii informacyjnych nie tylko w kategoriach fizycznych, ale też w kwestii umiejętności potrzebnych do funkcjonowania w realiach społeczeństwa informacyjnego;
- w celu urzeczywistnienia tej idei stworzono w UE Plan działań eEuropa 2002, potem eEuropa 2005 i 2010 a następnie Europa Cyfrowa 2011-2015, Strategia jednolitego rynku cyfrowego dla Europy na lata 2015-2016, Ramy Monitorowania Gospodarki Cyfrowej i Społeczeństwa w latach 2016-2021, a obecnie realizowane są cele cyfrowej dekady Europy do 2030 roku. Zgodnie z nimi administracje krajowe i międzynarodowe podejmują szereg inicjatyw w kierunku zapewnienia szerszego dostępu i wykorzystania sieci szerokopasmowych, ich bezpieczeństwa, szybszego wdrażania nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych (w tym cyfrowych) w administracji, oświacie, służbie zdrowia i szeroko pojętej działalności gospodarczej.

Wyniki prowadzonych badań pozwalają na opracowywanie szeregu informacji m.in. na temat dostępu do technologii informacyjno-komunikacyjnych (w tym Internetu), celu wykorzystania Internetu, handlu elektronicznego, korzystania z Internetu w kontaktach z administracją publiczną oraz kompetencji informatycznych społeczeństwa. Wyniki te publikowane są corocznie w rocznikach statystycznych GUS oraz w publikacji Społeczeństwo informacyjne w Polsce, dostępnej również na stronie internetowej GUS, jak również bazach internetowych (BDL, BDM, DBW, Eurostat, Strateg, OECD, ITU). Corocznie pozyskiwane są także dane z zakresu telekomunikacji. Badanie to dostarcza cennych informacji m.in. o przedsiębiorcach telekomunikacyjnych i ich przychodach, infrastrukturze telekomunikacyjnej oraz abonentach usług Internetu, telefonii stacjonarnej i ruchomej, a także telewizji kablowej i usług wiązanych. Wyniki publikowane są w folderze Telekomunikacja dostępnym na stronie GUS, rocznikach statystycznych GUS oraz w bazach danych (BDM, BDL, DBW).

Począwszy od PB 2023 r. w ramach statystyk społeczeństwa informacyjnego realizowane będzie nowe badanie Wykorzystanie zaawansowanych technologii w przemyśle. Przeprowadzone będzie w cyklu dwuletnim. Zakres przedmiotowy badania obejmuje między innymi: wykorzystanie przez przedsiębiorstwa z sektora przemysłowego takich technologii jak: chmura obliczeniowa, Internet rzeczy, Sztuczna inteligencja, pozycje w łańcuchu wartości, indywidualizację procesów produkcji.

Badania z zakresu rynku materiałowego i paliwowo-energetycznego mają na celu zapewnienie informacji niezbędnych do monitorowania i analizy zagadnień związanych z gospodarowaniem materiałami i surowcami, paliwami i energią, poprzez rozpoznanie rozmiarów i struktury podaży oraz wielkości i charakterystyki popytu.
Tematyka badań jest zgodna z potrzebami głównych krajowych użytkowników informacji oraz zobowiązaniami GUS wynikającymi z regulacji prawnych oraz zobowiązań Polski wobec międzynarodowych organizacji, których nasz kraj jest członkiem.
Szczególną rolę pełnią zobowiązania informacyjne wobec Unii Europejskiej, które wpływają na zakres prowadzonych badań dotyczących: zaopatrzenia w paliwa i energię w ujęciu krajowym, zużycia energii i materiałów przez wszystkie kategorie konsumentów, w tym zużycia energii w gospodarstwach domowych, cen paliw i energii, wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, efektywności wykorzystania energii i materiałów, wpływu na środowisko i emisji do atmosfery szkodliwych substancji (CO2, SO2, itp.) towarzyszącej przetwarzaniu surowców energetycznych, a także doskonalenia metod bilansowania materiałów i surowców oraz paliw i energii, zarówno w ujęciu syntetycznym, jak i szczegółowym. 
W celu kompleksowego ujęcia i prezentacji problematyki rynku materiałowego i paliwowo-energetycznego, w tym bloku tematycznym wykorzystywane są w szerokim zakresie różne źródła informacji, zarówno badania statystyczne, jak i systemy informacyjne administracji publicznej. 

Celem badania bilanse paliw i energii jest dostarczenie informacji umożliwiających m.in. monitorowanie sytuacji w zakresie bezpieczeństwa energetycznego i ochrony środowiska, poziomu cen nośników energii, oceny energochłonności gospodarki, zwiększania efektywności użytkowania paliw i energii. W badaniu tym gromadzone są informacje o poszczególnych nośnikach energii, w tym m.in. ich produkcji, imporcie i eksporcie, zapasach oraz zużyciu (na przemiany oraz bezpośrednim), a wynikiem są: syntetyczny bilans energii pierwotnej i pochodnej, bilanse przemian energetycznych, a także bilanse dla wybranych grupowań PKD. Uzyskane dane są także wykorzystywane w innych badaniach, m.in. w specjalistycznym badaniu statystycznym w zakresie paliw i energii. Celem badania elektroenergetyka i ciepłownictwo jest dostarczenie informacji umożliwiających m.in. ocenę funkcjonowania krajowego systemu elektroenergetycznego, monitorowanie stanu bezpieczeństwa energetycznego kraju, sporządzanie krajowych bilansów energii elektrycznej (energetyka zawodowa i przemysłowa) oraz bilansów paliw w zakresie zużycia paliw w elektroenergetyce zawodowej.
Specjalistyczne badanie statystyczne w zakresie paliw i energii jest źródłem informacji na temat paliw, energii elektrycznej i ciepła na potrzeby krajowe i instytucji międzynarodowych, w tym Eurostatu, Międzynarodowej Agencji Energetycznej i ONZ. Badanie zużycia paliw i energii w gospodarstwach domowych pozwala na opracowanie informacji o zużyciu poszczególnych nośników energii w gospodarstwach domowych w podziale na poszczególne kierunki użytkowania, a dane z tego zakresu są wykorzystywane zarówno na potrzeby krajowe, jak i przekazywane do instytucji międzynarodowych.
Celem badania gospodarowanie materiałami jest dostarczenie informacji niezbędnej organom państwa do analizy i oceny zaopatrzenia gospodarki w materiały, opracowywanie bilansów krajowych materiałów, dostaw materiałów na zaopatrzenie kraju, określenie głównych kierunków zużycia materiałów na wytworzenie produktów oraz poziomu zapasów materiałów, a także gospodarowania podstawowymi odpadami metalicznymi i niemetalicznymi nadającymi się do recyklingu. Celem kolejnego badania z tego bloku (cyklicznego co 5 lat) - Struktura zużycia materiałów, energii i usług obcych oraz zapasów materiałów - jest dostarczenie informacji niezbędnych do uaktualnienia struktur zużycia pośredniego oraz zapasów materiałów w opracowaniu tablic podaży i wykorzystania wyrobów i usług, bilansu przepływów międzygałęziowych oraz rachunków narodowych w cenach stałych.

Ponadto, w badaniach z tego zakresu zbierane są szczegółowe informacje dotyczące paliw ciekłych i gazowych oraz górnictwa węgla kamiennego i brunatnego.

 

 

 

Działalność rolnicza
Specyficzne warunki produkcyjno-ekonomiczne rolnictwa, takie jak m.in. biologiczny charakter produkcji, duże uzależnienie od zmienności warunków agrometeorologicznych, sezonowość produkcji oraz znaczne jej rozproszenie i zróżnicowanie terytorialne, stanowią o złożoności tego działu statystyki, a także określają zakres prac badawczych i stosowanej metodologii badań.
Podstawowym założeniem przy opracowywaniu tematyki badań była realizacja zapotrzebowania krajowych i zagranicznych odbiorców informacji, w tym wypełnienie przez Polskę, jako kraju członkowskiego, wymogów unijnych.
Wśród tematów kontynuowanych (zachowując ciągłość i aktualność badań), zapewniających zakres podstawowych informacji z dziedziny rolnictwa, należy wymienić następujące bloki tematyczne:
- gospodarka ziemią - badanie o zasobach i wykorzystaniu ziemi,
- produkcja roślinna - badanie powierzchni zasiewów poszczególnych upraw lub grup upraw rolnych i ogrodniczych, ocena stanu upraw rolnych i ogrodniczych, a także poziomu plonów określanych trzy razy w roku na podstawie szacunków: wstępnego (prognozy przed zbiorami), przedwynikowego uściślającego wcześniejsze przewidywania oraz wynikowego (po zbiorach),
- produkcja zwierzęca - badanie liczebności pogłowia poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich, struktury stada, dynamiki zmian stanów zwierząt, wielkości uzyskanej produkcji zwierzęcej wraz z kierunkami jej rozdysponowania (w tym produkcji żywca rzeźnego poszczególnych gatunków, mleka, jaj, wełny), wielkości przemysłowych ubojów bydła, świń, owiec, koni, kóz i pozostałych gatunków zwierząt, wielkości wylęgów drobiu według gatunków i kierunków użytkowania piskląt oraz prognoz produkcji zwierzęcej,
- skup produktów rolnych - badanie skupu produktów rolnych bezpośrednio od producentów rolnych, szacowanie ilości i wartości skupu produktów rolnych niezbędnych do wyliczenia produkcji globalnej oraz na potrzeby rachunków ekonomicznych rolnictwa,
- środki produkcji - badanie wprowadzania na rynek krajowy nawozów mineralnych, środków ochrony roślin i pasz oraz zużycia nawozów mineralnych i naturalnych,
- rachunki ekonomiczne rolnictwa (krajowe i regionalne) – opracowywanie poszczególnych sekwencji rachunków, tj. rachunku produkcji, rachunku tworzenia dochodów, rachunku dochodu przedsiębiorcy oraz elementów rachunku kapitałowego,
- bilanse gospodarcze, rynkowe i zbiorcze produktów rolniczych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego (m.in. zbóż, ziemniaków, roślin strączkowych i oleistych, warzyw, owoców, buraków cukrowych, żywca rzeźnego, mięsa, mleka, jaj),
- syntetyczne mierniki produkcji rolnictwa – opracowywanie rolniczej produkcji globalnej, końcowej, towarowej oraz wartości dodanej brutto,
- bezpieczeństwo żywności - prowadzenie prac dotyczących pozyskiwania danych statystycznych w zakresie urzędowej kontroli żywności i żywienia,
- ocena czynników warunkujących rozwój produkcji rolniczej i analiza wyników produkcyjnych na tle zużycia środków produkcji,
- wskaźniki rolno-środowiskowe - prowadzenie prac zmierzających do pozyskiwania danych niezbędnych do obliczania wskaźników, poprawy ich jakości w zakresie kompletności, spójności i upowszechniania,
- koniunktura w rolnictwie - zbieranie opinii i ocen rolników dotyczących aktualnej i przewidywanej ogólnej sytuacji gospodarstw rolnych, a także opłacalności produkcji rolnej i popytu. Wykorzystywanie pozyskanych danych do wyliczenia wskaźników koniunktury, jak również do analiz sytuacji produkcyjno-ekonomicznej w rolnictwie oraz prognozowania trendów rozwojowych.
W 2023 r. przeprowadzona zostanie kolejna edycja unijnego badania z zakresu zintegrowanych statystyk dotyczących gospodarstw rolnych.
W 2023 roku kontynuowana będzie ścisła współpraca z gestorami danych pozastatystycznych:
- Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) w zakresie pozyskiwania informacji rynkowych i danych o organizacjach producentów oraz opracowywania bilansów materiałowych produktów rolniczych,
- Instytutem Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowym Instytutem Badawczym (IERiGŻ-PIB) w zakresie opracowywania, zgodnego z unijnym, systemu krajowych i regionalnych rachunków ekonomicznych rolnictwa,
- Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) w zakresie danych z Krajowego Systemu Ewidencji Producentów, Ewidencji Gospodarstw Rolnych, ewidencji wniosków o przyznanie płatności oraz Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt w zakresie danych dot. pogłowia i ubojów zwierząt gospodarskich (bydła, świń, owiec i kóz),
- Głównym Inspektoratem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (GIHARS) w zakresie danych o producentach ekologicznych oraz produkcji ekologicznej w gospodarstwach rolnych,
- Polskim Związkiem Hodowców Koni w zakresie pozyskania informacji o pogłowiu zwierząt koniowatych,
- Głównym Lekarzem Weterynarii w zakresie informacji o jednostkach prowadzących produkcję zwierzęcą i danych zawartych w systemie TRACES,
- Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa (KOWR) w zakresie opracowania informacji geoprzestrzennych na potrzeby wykorzystania danych teledetekcyjnych w celu uzupełnienia prognoz rolniczych dot. plonowania i areału zasiewu poszczególnych upraw.
- Ministerstwem Finansów w zakresie informacji o podatnikach podatku dochodowego prowadzących działy specjalne produkcji rolnej.

Badania w zakresie działalności przemysłowej dotyczą poziomu, dynamiki i struktury produkcji sprzedanej w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą, zaliczaną zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD) - do sekcji B (Górnictwo i wydobywanie), sekcji C (Przetwórstwo przemysłowe), sekcji D (Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych) i sekcji E (Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją), a także poziomu produkcji wyrobów i usług przemysłowych w zakresie sekcji B i C (w okresach miesięcznych i rocznych) oraz surowców wtórnych klasyfikowanych w sekcji E, wytworzonych przez podmioty gospodarcze niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności sklasyfikowanej według PKD. Ponadto roczna ankieta przedsiębiorstwa umożliwia badanie produkcji przemysłowej metodą rodzaju działalności.
Badanie produkcji sprzedanej pozwala na bieżącą, comiesięczną ocenę tendencji rozwoju produkcji w przekrojach według sekcji i działów PKD w zakresie działalności przemysłowej, a także w przekroju wojewódzkim. Informację tę uzupełniają dane dotyczące produkcji wybranych wyrobów przemysłowych, klasyfikowanych do różnych działów Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU).
Publikowany comiesięcznie wskaźnik wzrostu (spadku) produkcji sprzedanej przemysłu jest podstawowym miernikiem krótkookresowym, należącym do głównych europejskich wskaźników gospodarczych (PEEIs – Principal European Economic Indicators), które opracowywane są w celu monitorowania rozwoju gospodarczego Unii Europejskiej i państw członkowskich.
Wartości produkcji sprzedanej wykorzystywane są również jako wagi w miesięcznych badaniach indeksów zmian cen producentów. Ponadto, produkcja sprzedana w okresach kwartalnych i rocznych stanowi podstawę do ustalenia produkcji globalnej, a w końcowym efekcie, wartości dodanej brutto przemysłu w systemie rachunków narodowych.
W zakresie działalności przemysłowej realizowane jest również miesięczne badanie obrotu w podziale na krajowy i niekrajowy z wyodrębnieniem strefy Euro, które tak jak badanie „Produkcja sprzedana przemysłu” realizowane jest zgodnie z wymogami rozporządzenia Rady (WE) nr 1165/98 z dnia 19 maja 1998 r. dotyczącego statystyki krótkookresowej, rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2152 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie europejskiej statystyki gospodarczej uchylające 10 aktów prawnych w dziedzinie statystyki gospodarczej oraz rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2020/1197 z dnia 30 lipca 2020 r.
Ponadto, zgodnie z wymogami rozporządzenia Komisji (UE) nr 2020/1197 ustanawiającego specyfikacje techniczne i ustalenia na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2152 uchylającego 10 aktów prawnych w dziedzinie statystyki gospodarczej w zakresie definicji Głównych Grupowań Przemysłowych, stosowany jest podział produkcji sprzedanej i obrotu na 5 głównych grupowań przemysłowych, tj.: na dobra zaopatrzeniowe, inwestycyjne, konsumpcyjne trwałe, konsumpcyjne nietrwałe i dobra związane z energią.
Prowadzone jest także miesięczne badanie nowych zamówień w przemyśle w podziale na krajowe i niekrajowe, w tym do krajów strefy Euro. Wskaźnik nowych zamówień jest jednym z elementów tzw. wskaźnika wyprzedzającego, pozwalającego ocenić przyszłą produkcję i pokazującego rozwój popytu na wyroby i usługi przemysłowe w wybranych działach sekcji Przetwórstwo przemysłowe.
W oparciu o wyniki rocznego badania przedsiębiorstw, opracowywana jest produkcja przemysłowa metodą rodzaju działalności, w celu ustalenia poziomu produkcji w poszczególnych rodzajach działalności przemysłowej realizowanej w gospodarce narodowej, tj. w ramach działalności gospodarczej wszystkich podmiotów, niezależnie od ich zakwalifikowania do określonych sekcji PKD.
Oprócz produkcji sprzedanej przemysłu (w okresach rocznych i miesięcznych), badany jest poziom i zmiany produkcji globalnej, zużycia pośredniego i wartości dodanej w przemyśle (w okresach rocznych).
Badania produkcji prowadzone metodą wyrobów dostarczają informacji na temat ilości produkcji wytworzonej i sprzedanej (badania miesięczne i roczne) oraz wartości produkcji sprzedanej wybranych wyrobów przemysłowych i wartości świadczonych usług przemysłowych (badanie roczne). Dodatkowo kwartalnie zbierane są dane o wielkości zapasów wybranych wyrobów i towarów oraz produktów pochodzenia roślinnego. Zakres badania rocznego wynika z krajowych potrzeb informacyjnych oraz z wymagań określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2152 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie europejskiej statystyki gospodarczej uchylające 10 aktów prawnych w dziedzinie statystyki gospodarczej. Badania produktowe dostarczają informacji o strukturze produkcji przemysłowej, obrazują tendencje rozwojowe i są jednym z głównych elementów wielu badań wtórnych, takich jak bilanse produktów czy podaż wyrobów na rynku krajowym. Wykorzystywane są również w badaniach cen producentów wyrobów i usług w przemyśle.
Zgodnie z wymogami dyrektywy Rady 96/16/EC z dnia 19 marca 1996 r. realizowane są miesięczne i roczne badania dotyczące wielkości skupu mleka i śmietanki, z określeniem zawartości tłuszczu i białka oraz wielkości produkcji przetworów mlecznych i zużycia surowców przy produkcji przetworów mlecznych.
W zakresie działalności przemysłowej prowadzone jest roczne badanie dotyczące wielkości produkcji, zapasów i rozdysponowania alkoholu etylowego. Badanie realizowane jest zgodnie z wymogami rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2017/1185 z dnia 20 kwietnia 2017 r. ustanawiającego zasady stosowania rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 i (UE) 1308/2013 w odniesieniu do przekazywanych Komisji powiadomień o informacjach i dokumentach oraz zmieniające i uchylające niektóre rozporządzenia Komisji. Dane pozyskiwane są na potrzeby krajowe i Komisji Europejskiej.
Ponadto, prowadzone jest badanie specjalistyczne dostarczające informacji o przemyśle koksowniczym. Badanie zgodne jest z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1099/2008 z dnia 22 października 2008 r. w sprawie statystyki energii. Wyniki badania służą zaspokojeniu potrzeb informacyjnych użytkowników krajowych oraz międzynarodowych.

Obserwacją statystyczną w zakresie budownictwa objęto:
- Produkcję budowlano-montażową podmiotów gospodarczych sektora publicznego i prywatnego, realizowaną na terenie kraju i poza granicami kraju przez przedsiębiorstwa budowlane i niebudowlane, koszty produkcji budowlano-montażowej wykonanej przez przedsiębiorstwa budowlane na terenie kraju.
- Wydane pozwolenia na budowę i zgłoszenia z projektem budowlanym budowy obiektów budowlanych.
- Efekty rzeczowe budownictwa.

Badanie produkcji budowlano-montażowej wykonanej na terenie kraju dotyczy sprzedaży produkcji budowlano-montażowej (z wydzieleniem robót o charakterze inwestycyjnym) wykonanej przez przedsiębiorstwa budowlane i niebudowlane siłami własnymi na rzecz obcych zleceniodawców.
Źródłem danych o produkcji budowlano-montażowej zrealizowanej na terenie kraju jest sprawozdawczość GUS:
·   miesięczne badanie – obejmuje podmioty budowlane o liczbie pracujących 50 osób i więcej oraz 10% próbę podmiotów zatrudniających od 10 do 49 osób. Na tej podstawie ustalana jest ogólna wartość sprzedaży robót budowlano-montażowych zrealizowanych przez podmioty budowlane o liczbie pracujących 10 osób i więcej. Prezentowane w układzie miesięcznym dane dotyczą wartości, dynamiki i struktury sprzedaży produkcji budowlano-montażowej.
·     kwartalne badanie – obejmuje roboty wykonane na wybranych rodzajach obiektów budowlanych (według Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych).
·   roczne badanie – dostarcza informacji o sprzedaży produkcji budowlano-montażowej wykonanej przez wszystkie podmioty budowlane - według miejsc (województw) wykonywania robót oraz przez podmioty niebudowlane (o liczbie pracujących 10 osób i więcej). W zakresie zrealizowanej produkcji budowlano-montażowej poza granicami kraju, roczną sprawozdawczością GUS objęte są jednostki budowalne i niebudowlane o liczbie pracujących 10 osób i więcej. Wartość robót budowlano-montażowych zrealizowanych poza granicami kraju oraz przeciętne zatrudnienie poza granicami kraju badane są według krajów - miejsc wykonywania robót. Dane o kosztach produkcji budowlano-montażowej w układzie kalkulacyjnym wykonanej na terenie kraju przekazywane są przez jednostki budowlane o liczbie pracujących 10 osób i więcej. Koszty te dotyczą: materiałów bezpośrednich, kosztów zakupu materiałów, płac bezpośrednich, kosztów sprzętu i transportu technologicznego, w tym koszty energii elektrycznej zużytej podczas pracy sprzętu, kosztów ogólnych budowy i zarządu oraz kosztów nieprodukcyjnych z wydzieleniem kosztów robót poprawkowych, w tym związanych z usuwaniem usterek.
Badanie wydanych pozwoleń na budowę i zgłoszeń z projektem budowlanym budowy obiektów budowlanych prowadzone jest według rodzajów obiektów (według Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych) ze szczególnym uwzględnieniem budynków mieszkalnych. Dane z tego zakresu przekazywane są w ujęciu miesięcznym i kwartalnym przez wojewódzkie i powiatowe organy administracji architektoniczno-budowlanej.
Miesięcznie pozyskiwane są dane o liczbie mieszkań (mających powstać w wyniku budowy lub rozbudowy budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, a także w wyniku przebudowy pomieszczeń niemieszkalnych na mieszkania lub mieszkań większych na mniejsze), na których budowę wydano pozwolenia lub dokonano zgłoszenia z projektem budowlanym.
Dane pozyskiwane w cyklu kwartalnym dotyczą pozwoleń na budowę oraz zgłoszeń z projektem budowlanym budowy nowych budynków (mieszkalnych i niemieszkalnych) oraz nowych obiektów inżynierii lądowej i wodnej w ujęciu ogółem oraz w oparciu o podstawę prawną wydania pozwolenia (tj. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego). Badaniem objęte są także prowadzące do powstania nowych mieszkań wydane pozwolenia na budowę i zgłoszenia z projektem budowlanym dotyczące rozbudowy budynków i przebudowy mieszkań i pomieszczeń niemieszkalnych na mieszkania.
Dane z zakresu efektów rzeczowych budownictwa przekazywane są w ujęciu miesięcznym i kwartalnym przez wojewódzkie i powiatowe inspektoraty nadzoru budowlanego.
Miesięczną obserwacją statystyczną objęto mieszkania, których budowę rozpoczęto oraz mieszkania oddane do użytkowania (powstające oraz powstałe w wyniku budowy lub rozbudowy budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, a także w wyniku przebudowy pomieszczeń niemieszkalnych na mieszkania lub mieszkań większych na mniejsze) – na tej podstawie ustalana jest liczba mieszkań w budowie.
Dane z tego zakresu przekazywane kwartalnie dotyczą:
·   budynków mieszkalnych i mieszkań w budynkach niemieszkalnych oddanych do użytkowania. Źródłem tych danych są kwartalne wykazy budynków mieszkalnych i niemieszkalnych oraz obiektów zbiorowego zakwaterowania przekazanych do użytku, sporządzane na potrzeby Krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju (TERYT), oraz sprawozdawczość GUS. Wykazy te, wraz z uzupełniającym je sprawozdaniem GUS, dostarczają szczegółowych informacji o budynkach mieszkalnych i mieszkaniach oddanych do użytkowania w danym kwartale.
·     budynków niemieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania oraz budynków mieszkalnych nieprzystosowanych do stałego zamieszkania (według Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych), oddanych do użytkowania.
Poza tym, sprawozdawczością GUS w zakresie efektów rzeczowych budownictwa, objęci są inwestorzy (inni niż indywidualni tj. realizujący budynki mieszkalne na własne potrzeby oraz fundacje, kościoły i związki wyznaniowe) oddający do użytkowania nowe budynki wielomieszkaniowe. Pozyskiwane od nich dane, w zakresie nakładów poniesionych na budowę tych budynków, są podstawą do ustalania, a następnie ogłaszania przez Prezesa GUS w formie kwartalnego komunikatu – przeciętnej ceny 1 m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego oddanego do użytkowania.
Liczba obiektów budowlanych oddanych do użytkowania – na podstawie wydanych pozwoleń na ich użytkowanie lub przyjętych zawiadomień o zakończeniu budowy (artykuły: 54 i 55 Ustawy Prawo budowlane) – badana jest przez GUNB według tych podstaw prawnych oraz w podziale na rodzaje obiektów budowlanych (według Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych). Źródłem tych danych jest półroczna sprawozdawczość Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego. Badaniami objęte są wojewódzkie i powiatowe inspektoraty nadzoru budowlanego. Informacje prezentowane są według rodzajów obiektów oraz według województw.
Badaniem Nakazy rozbiórki obiektów budowlanych objęte są wojewódzkie i powiatowe inspektoraty nadzoru budowlanego. Źródłem danych o nakazach rozbiórki obiektów budowlanych jest półroczna sprawozdawczość Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego. Liczbę decyzji nakazujących rozbiórkę bada się według podstaw prawnych, tj. z tytułu: samowoli budowlanej, budowy prowadzonej niezgodnie z warunkami pozwolenia, niewłaściwego utrzymania obiektów budowlanych. Liczbę decyzji nakazujących rozbiórkę, liczbę wszczętych postępowań egzekucyjnych oraz rozbiórki wykonane, bada się z wydzieleniem danych dla budynków mieszkalnych w podziale na jednorodzinne, wielorodzinne oraz zbiorowego zamieszkania, a także na budynki na terenach zamkniętych, budownictwo transportowe oraz wodne. Ponadto informacje o rozbiórkach zbiera się w podziale na wykonane przez zobowiązanego lub w drodze wykonania zastępczego.
Badania prowadzone w tym bloku tematycznym zabezpieczają potrzeby informacyjne krajowych użytkowników, jak i wymogi organizacji międzynarodowych (Eurostat, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, OECD).

Badania statystyczne dotyczące transportu, mają na celu dostarczenie informacji o stanie i stopniu rozwoju infrastruktury transportowej oraz o poziomie rozwoju poszczególnych rodzajów transportu tworzących system transportowy kraju. Informacje te potrzebne są dla: kształtowania polityki transportowej, polityki w zakresie ochrony środowiska, polityki regionalnej, badań rynku transportowego, jak również realizacji zobowiązań międzynarodowych w zakresie statystyki transportu, wynikających m.in. z członkostwa Polski w UE.

Tematyka badań statystycznych dostosowana jest do specyfiki każdego rodzaju transportu. Obejmuje elementy warunkujące działalność transportową, tj. zagadnienia dotyczące sieci transportowej, potencjału przewozowego, potencjału przeładunkowego terminali intermodalnych oraz efektów działania transportu - wykonywanych usług. Na usługi te składają się: przewozy pasażerów mierzone liczbą pasażerów i pasażerokilometrów, przewozy ładunków wyrażone w tonach i tonokilometrach a dla transportu intermodalnego również w jednostkach ładunkowych oraz usługi charakterystyczne dla portów lotniczych (m.in. ruch pasażerów, samolotów, przeładunek towarów). Badane są również wypadki drogowe, a także wartość usług.

Zakres badań statystycznych z transportu na 2023 r. (z których większość to badania prowadzone w wykonaniu postanowień aktów prawnych UE w zakresie statystyki transportu) stanowi kontynuację badań z poprzedniego roku.

Źródłem danych są zarówno regularnie przeprowadzane badania statystyczne jak i administracyjne zasoby informacyjne w tym dotyczące zarejestrowanych pojazdów samochodowych (system CEPiK - Cyfryzacja KPRM), dróg publicznych oraz ruchu pojazdów na drogach (dane Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad), wypadków drogowych (system SEWiK - Komenda Główna Policji), pojazdów samochodowych objętych opłatą za przejazd po sieci dróg płatnych (system e-TOLL - Ministerstwo Finansów).

Kontynuowane będą prace wynikające ze współpracy międzynarodowej (głównie Eurostat), dotyczące zmian w aktach prawnych unijnych w zakresie statystyki transportu i sposobów ich ujęcia w praktyce polskiej. Kontynuowane będą również prace nad rozpoznaniem możliwości pozyskiwania informacji o transporcie ze źródeł administracyjnych wraz z formułowaniem wniosków do właściwych resortów o uwzględnienie potrzeb statystyki.

W odniesieniu do informacji o działalności pocztowej badania statystyczne mają na celu dostarczenie informacji o stanie i stopniu rozwoju infrastruktury pocztowej oraz o poziomie usług świadczonych przez ten sektor. Badania statystyczne z tego obszaru prowadzone w 2023 r. będą kontynuacją badań z poprzedniego roku. Dane zakresu działalności pocztowej pozyskiwane są ze źródeł administracyjnych tj. z Urzędu Komunikacji Elektronicznej.

Wśród działalności usługowych dominujące znaczenie, tak pod względem udziału w tworzeniu PKB jak i wielkości zatrudnienia, przypada na handel, w związku z czym badanie działalności handlowej jest znaczącym elementem systemu rachunków narodowych. Zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD) sfera działalności handlowej obejmuje: handel hurtowy i detaliczny; naprawę pojazdów samochodowych włączając motocykle. Z racji swej funkcji pośredniczenia pomiędzy produkcją a konsumpcją, handel ma decydujące znaczenie dla lepszego dostosowania produkcji do potrzeb konsumentów i rozmieszczenia jej zgodnie ze społecznym zapotrzebowaniem.
Tematyka badań z zakresu działalności handlowej zakłada przygotowanie ilościowo-jakościowych wskaźników i analiz statystycznych, obrazujących całokształt aktualnej sytuacji w działalności związanej z obrotem towarowym oraz jej tendencje rozwojowe, w celu kreowania polityki handlowej przez organy administracji rządowej, samorządu terytorialnego oraz innych uczestników życia społecznego i gospodarczego, ze szczególnym uwzględnieniem:
- tworzenia warunków rozwoju handlu i zwiększenie jego stymulującego wpływu na całą gospodarkę,
- budowania nowych więzi dystrybucyjnych między jednostkami produkcyjnymi i handlowymi oraz tworzenia impulsów propodażowych ze strony otoczenia handlowego sfery wytwórczo-usługowej,
- wspierania nowoczesnej infrastruktury rynkowej,
- śledzenia sytuacji rynkowej, sygnalizowanie rysujących się zagrożeń i inicjowanie działań zmierzających do ich usunięcia (np. w zakresie tworzenia i uruchamiania rezerw państwowych),
- stabilizowania równowagi podażowo-popytowej w skali całego rynku i jego wybranych segmentów.
Powyższe cele realizowane są w oparciu o badanie statystyczne, którego zakres i metodologia dostosowana jest do wymogów Unii Europejskiej. Jest to badanie krótkookresowe przychodów przedsiębiorstw handlowych i usługowych - zgodnie z wymogami Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1158/2005 z dnia 6 lipca 2005 r. zmieniającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1165/98 dotyczące krótkoterminowych statystyk oraz rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2020/1197 z dnia 30 lipca 2020 r. ustanawiające specyfikacje techniczne i ustalenia na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2152 w sprawie europejskiej statystyki gospodarczej uchylającego 10 aktów prawnych w dziedzinie statystyki gospodarczej.
Jednym z ważniejszych ogniw działalności współczesnej gospodarki, które decydują o warunkach i poziomie życia ludności, jest rynek dóbr konsumpcyjnych, w którym ważną rolę odgrywa gastronomia.
Potrzeba badania nowych zjawisk wynikających z gospodarki rynkowej, wyznacza konieczność dostosowania systemu ewidencji statystycznej do standardów i norm europejskich. Obowiązująca obecnie Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) zalicza strukturę przedmiotową (rodzaje działalności) rynku usług gastronomicznych do szeroko pojętej gastronomii, powiązanej z turystyką (hotelarstwem) w sekcji I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi.
Działalność gastronomiczna jest, zgodnie z wprowadzonym grupowaniem PKD, częścią sektora usług turystycznych, który odgrywa znaczącą rolę pobudzając inne działy gospodarki narodowej do rozwoju (handel, transport, hotelarstwo).
Prace metodologiczne są ukierunkowane na weryfikowanie i ciągłe doskonalenie dotychczasowych metod badań, ze szczególnym uwzględnieniem układów regionalnych oraz przygotowanie danych statystycznych na podstawie różnych źródeł informacji, zwłaszcza możliwość wykorzystania informacji ze źródeł podatkowych, czy opracowań i informacji pochodzących z organizacji handlowych. Wykorzystanie informacji o działalności handlowej z różnych źródeł i według różnych przekrojów, a także z administracyjnych źródeł danych, umożliwi lepsze przygotowanie wyników i analiz statystycznych.
Jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się obszarów sektora usług są usługi związane z obsługą działalności gospodarczej, takie jak: usługi informatyczne, prawnicze, rachunkowo-księgowe i doradztwa podatkowego, usługi doradztwa związanego z zarządzaniem, usługi architektoniczne i inżynieryjne, usługi badań i analiz technicznych, usługi reklamowe, usługi badań rynku i opinii publicznej oraz usługi związane z zatrudnieniem. W zakresie ww. działalności opracowywane są krótkookresowe informacje umożliwiające bieżącą ocenę działalności przedsiębiorstw. W ramach badań rocznych pozyskiwane są informacje o wartościach i strukturze obrotów, według produktu i siedziby odbiorcy, przedsiębiorstw prowadzących działalność informatyczną, działalność prawniczą, rachunkowo-księgową i doradztwa podatkowego, działalność w zakresie doradztwa związanego z zarządzaniem, działalność w zakresie reklamy oraz działalność związaną z zatrudnieniem.

Celem badań statystycznych z zakresu gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej jest zaspokojenie potrzeb odbiorców, zarówno krajowych jak i zagranicznych, zainteresowanych problematyką, poprzez dostarczenie możliwie najszerszego zasobu informacji z tego zakresu. Gospodarka morska jest jednym z głównych potencjalnych źródeł rozwoju gospodarczego, dlatego dane m.in. z tego obszaru są wykorzystywane do Strategii Rozwoju Transportu do 2020 (z perspektywą do 2030 r.), Strategii Rozwoju Gospodarki Morskiej w Województwie Zachodniopomorskim, do prowadzenia zintegrowanej polityki morskiej UE, a także Polityki morskiej Rzeczypospolitej do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.). Informacje z tego zakresu potrzebne są również dla realizacji zobowiązań międzynarodowych wynikających m.in. z członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Zakres tematyczny i metodyka badań statystycznych w dziedzinie gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej są w pełni zgodne z zaleceniami zawartymi w aktach prawnych Unii Europejskiej regulujących statystykę Wspólnoty w tych obszarach.
Główne tematy statystyki transportu morskiego i przybrzeżnego obejmują takie podstawowe zagadnienia, jak: przewozy ładunków wyrażone w tonach i tonokilometrach, przewozy pasażerów mierzone liczbą pasażerów i pasażerokilometrów; przeładunki w tonach w portach i inne usługi charakterystyczne dla portów (ruch pasażerów, statków itp.), informacje na temat stanu morskiej i przybrzeżnej floty transportowej, obroty z polskimi portami zrealizowane w ramach żeglugi bliskiego zasięgu, obrót ładunków tranzytowych, zdolność przeładunkowa portów morskich.
Z zakresu statystyki transportu wodnego śródlądowego badaniem objęte są zagadnienia, takie jak: przewozy ładunków wyrażone w tonach i tonokilometrach według grup ładunków i relacji przewozów, przewozy pasażerów mierzone liczbą pasażerów i pasażerokilometrów oraz liczba rejsów, stan ilościowy taboru żeglugi śródlądowej, jego wiek, nośność w tonach wymierzonych, rodzaj (pchacze, holowniki, tabor barkowy z własnym napędem, tabor barkowy bez własnego napędu, statki pasażerskie), sieć dróg wodnych śródlądowych (w tym eksploatowanych) według rodzaju i klasy dróg wodnych, liczba pracujących w żegludze śródlądowej, liczba wypadków na śródlądowych drogach wodnych.
Blok tematyczny Gospodarka morska i żegluga śródlądowa w zakresie gospodarki rybnej zawiera informacje o przychodach, kosztach, wartości środków trwałych, inwestycji, zatrudnieniu, w podziale na typy statków, informacje o działalności przetwórczej, wielkość produkcji, ceny jednostkowe wyrobów, przychody ogółem i według wyrobów, wykorzystanie zdolności produkcyjnych, inwestycje, zatrudnienie, informacje o liczbie gospodarstw rybackich, powierzchni stawów rybnych i powierzchni śródlądowych wód powierzchniowych, ilości ryb, skorupiaków i mięczaków słodkowodnych z chowu i hodowli oraz z połowów w śródlądowych wodach powierzchniowych.
W zakresie przemysłu stoczniowego przedstawiane są informacje o nowych zamówieniach, portfelu zamówień i wybudowanych statkach oraz informacje o portfelu zamówień i wyremontowanych statkach.
Dane dotyczące wielkości zatrudnienia w gospodarce morskiej, udziału liczby podmiotów zaklasyfikowanych do gospodarki morskiej, pracujących, nakładów inwestycyjnych na gospodarkę morską, wartości brutto środków trwałych oraz wielkości nakładów inwestycyjnych i źródeł finansowania prezentowane są w podziale na rodzaje działalności i województwa nadmorskie.
W zakresie turystyki morskiej i przybrzeżnej przedstawiane są m.in. informacje o turystycznej bazie noclegowej, udzielonych noclegach, ruchu pasażerów w portach morskich oraz informacje o pasażerach wycieczkowców zawijających do polskich portów morskich.
W szerokim zakresie wykorzystane są dane pochodzące ze źródeł administracyjnych, m.in. dotyczące liczby nadanych stopni naukowych na uczelniach związanych z gospodarką morską (szkoły wyższe), liczby dyplomów oficerów statków morskich (urzędy morskie), stanu sanitarnego wód morskich w kąpieliskach (stacje sanitarno-epidemiologiczne), jakości wód przybrzeżnych i przejściowych (wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska), ochrony wybrzeża morskiego (urzędy morskie), ratownictwa morskiego (Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa) oraz wypadków morskich (Państwowa Komisja Badania Wypadków Morskich).
Wyniki prowadzonych badań pozwalają na opracowywanie szeregu informacji z zakresu gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej. Wyniki te publikowane są przede wszystkim w rocznikach statystycznych GUS, Roczniku Statystycznym Gospodarki Morskiej, publikacjach:  Gospodarka morska w Polsce, Transport – wyniki działalności, Żegluga śródlądowa w Polsce. Publikacje dostępne są na stronie internetowej GUS.

Badania statystyczne w zakresie stosunków gospodarczych z zagranicą mają na celu uzyskanie danych, pozwalających na przeprowadzanie oceny skali rozwoju wymiany międzynarodowej, jak również powiązania i poziomu zaangażowania Polski w gospodarkę światową. W obecnej sytuacji gospodarczej kraju istotne znaczenie mają pozyskiwane informacje o wywozie i przywozie, ich wielkości, strukturze towarów, dynamice oraz saldzie obrotów. Blok tematyczny Stosunki gospodarcze z zagranicą obejmuje zagadnienia związane z międzynarodową wymianą zarówno towarów, jak i usług.
System statystyki handlu towarami w wymianie międzynarodowej obejmuje następujące tematy:
- wymiana towarowa z zagranicą, w tym realizacja przywozu i wywozu między państwami członkowskimi UE oraz krajami spoza UE w wyrażeniu ilościowo-wartościowym w cenach transakcyjnych, w PLN, USD i EUR,
- realizacja eksportu i importu w cenach stałych.
Statystyki dotyczące handlu towarami opierają się na poniższych przepisach wspólnotowych:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2152 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie europejskiej statystyki gospodarczej uchylające 10 aktów prawnych w dziedzinie statystyki gospodarczej,
- Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/1197 z dnia 30 lipca 2020 r. ustanawiające specyfikacje techniczne i ustalenia na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2152 w sprawie europejskiej statystyki gospodarczej uchylającego 10 aktów prawnych w dziedzinie statystyki gospodarczej (Tekst mający znaczenie dla EOG),
- Załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej w brzmieniu obowiązującym w 2023 r.,
- Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2020/1470 z dnia 12 października 2020 r. w sprawie nazewnictwa krajów i terytoriów dla celów statystyki europejskiej dotyczącej międzynarodowego handlu towarami oraz w sprawie podziału geograficznego w odniesieniu do innych statystyk gospodarczych (Tekst mający znaczenie dla EOG).
Źródłem danych dla statystyk dotyczących handlu towarami są:
- dane ze zgłoszenia INTRASTAT obejmujące handel towarami między państwami członkowskimi UE (system INTRASTAT),
- dane ze zgłoszeń celnych obejmujące handel towarami z krajami spoza UE (system EXTRASTAT),
- dane Ministerstwa Aktywów Państwowych,
- dane Izby Morskiej przy Sądzie Okręgowym w Szczecinie i Izby Morskiej przy Sądzie Okręgowym w Gdańsku z siedzibą w Gdyni,
- dane Ministerstwa Klimatu i Środowiska,
- dane Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
- dane Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

Zakres podmiotowy badań obejmuje podmioty realizujące wymianę towarów w handlu międzynarodowym. Towary prezentowane są według europejskiej Nomenklatury Scalonej (Combined Nomenclature), kodów krajów, walut oraz jednostek zdefiniowanych przez Międzynarodową Organizację ds. Standaryzacji (ISO).
System INTRASTAT powstał na podstawie aktów prawnych UE. Podstawa prawna tworzonego systemu została zaaprobowana w 1991 r. - Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3330/91 z 7 listopada 1991 r., a akty wykonawcze do tego rozporządzenia były sukcesywnie wprowadzane w kolejnych latach.
Prowadzenie badań porównywalności danych o wymianie towarowej z zagranicą jest obowiązkiem statystyki publicznej. Objęte są nim zarówno kraje UE, jak i kraje spoza niej. Badania te pozwalają wyjaśnić rozbieżności w przekazywanych wzajemnie danych i sprawić, aby statystyki porównawcze były dokładniejsze i bardziej przydatne zarówno dla celów krajowych, jak i do porównań międzynarodowych.
Wyniki badań statystycznych w zakresie międzynarodowego handlu towarami prezentowane są w publikacjach statystycznych oraz przekazywane do organizacji międzynarodowych, takich jak: EKG, EKMT, Eurostat, FAO, MFW, OECD, ONZ, UNCTAD, WTO oraz Banku Światowego i specjalistycznych agend organizacji międzynarodowych.
Od 2000 r. miesięczne dane z handlu zagranicznego przekazywane są do Bazy Danych Eurostatu COMEXT.
Informacje opracowywane w ramach statystyki międzynarodowego handlu usługami obejmują obroty usługowe z tytułu międzynarodowego nabycia usług od nierezydentów oraz dostarczenia usług nierezydentom przez rezydentów w podziale na rodzaj usługi oraz kraj kontrahenta lub organizację międzynarodową. Zakres podmiotowy badania dotyczącego międzynarodowego handlu usługami obejmuje podmioty realizujące wymianę usługową z zagranicą, a jego celem jest pozyskanie danych zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Komisji (UE) nr 555/2012 z dnia 22 czerwca 2012 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 184/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie statystyki Wspólnoty w zakresie bilansu płatniczego, międzynarodowego handlu usługami i zagranicznych inwestycji bezpośrednich w odniesieniu do aktualizacji wymogów dotyczących danych oraz definicji. Informacje o międzynarodowym obrocie usługami według cech przedsiębiorstwa (STEC) są opracowywane na podstawie wymagań opisanych w Rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2020/1197 z dnia 30 lipca 2020 r. ustanawiającym specyfikacje techniczne i ustalenia na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2152 w sprawie europejskiej statystyki gospodarczej uchylającego 10 aktów prawnych w dziedzinie statystyki gospodarczej. Prace analityczne prowadzone na podstawie wyników badania, dostarczają informacji o rodzaju oraz kierunkach geograficznych świadczonych bądź nabywanych usług, a także o ich ekonomicznym znaczeniu.
 

Statystyka leśnictwa i łowiectwa uwzględnia priorytety określone w krajowym prawodawstwie leśnym, zalecenia międzynarodowe, a także potrzeby krajowych i zagranicznych odbiorców danych statystycznych i światowe tendencje w podejściu do funkcji lasów i leśnictwa, ukierunkowane na zapewnienie trwałego i zrównoważonego zarządzania lasami oraz ich wielofunkcyjności. Badania z zakresu leśnictwa i łowiectwa obejmują problematykę dotyczącą m.in.: stanu ilościowego i jakościowego zasobów leśnych, zagospodarowania i użytkowania lasu, zagrożeń i ochrony środowiska leśnego, gospodarki łowieckiej, w tym stanu liczebnego zwierząt łownych, a także ekonomicznych aspektów leśnictwa oraz zadrzewień.

Wyniki badań stanowią podstawę sporządzania analiz i ocen stanu oraz kierunków zmian zachodzących w zasobach leśnych i środowisku leśnym oraz sektorze leśno-drzewnym. Stanowią istotne narzędzie polityki leśnej państwa. Ponadto wykorzystywane są jako materiał źródłowy na potrzeby wielu opracowań poświęconych problematyce leśnictwa i sektora drzewnego. Zebrane dane mają ułatwić zarządzanie lasami w sposób trwały i zrównoważony, aby zagwarantować zachowanie wszystkich ich funkcji oraz zapewnić możliwość ich wszechstronnego użytkowania. Statystyka leśnictwa stanowi również źródło informacji na temat zadrzewień odgrywających rolę proekologiczną oraz produkcyjną. Wyniki badań są wykorzystywane również na potrzeby międzynarodowe.

Mając na uwadze potrzebę kompleksowego ujęcia i prezentacji problematyki leśnictwa, statystyka publiczna w badaniach leśnych wykorzystuje systemy informacyjne administracji publicznej, w tym: aktualizacje i wielkoobszarowe inwentaryzacje stanu lasów wykonywane przez Biuro Urządzania Lasów i Geodezji Leśnej; System Informatyczny Lasów Państwowych (SILP); system informacyjny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa; monitoring środowiska leśnego realizowany przez Instytut Badawczy Leśnictwa w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska; systemy ewidencyjne Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; Krajowy System Informacji o Pożarach Lasów oraz opracowania i ekspertyzy Instytutu Badawczego Leśnictwa, w tym monitoring występowania ważniejszych szkodników i chorób drzew leśnych.

W celu zestawienia najważniejszych informacji charakteryzujących lasy i leśnictwo w Polsce w kierunku zobrazowania ich roli w gospodarce narodowej, jak również ich wpływu na inne działy gospodarki, opracowywane są rachunki środowisko-ekonomiczne dla lasów. Badanie to ma charakter rachunku satelitarnego do rachunków narodowych, rozszerza informacje na temat leśnictwa w Polsce prezentowane w rachunkach narodowych. Wyniki badania uzupełniają informacje o lasach i leśnictwie oraz umożliwiają zaspokojenie potrzeb informacyjnych zgłaszanych przez Eurostat i inne organizacje międzynarodowe.

Wynikowe informacje statystyczne są udostępniane w rocznikach statystycznych, m.in. w Roczniku Statystycznym Leśnictwa, publikacjach branżowych poświęconych ochronie środowiska i leśnictwu, opracowaniach regionalnych oraz w innych opracowaniach zbiorczych, a także w internetowych bazach danych.

Podstawowe informacje niezbędne dla oceny stanu polskiej gospodarki pozyskiwane są poprzez obserwację działających w Polsce przedsiębiorstw. Ocena rezultatów ich działalności dokonywana jest w oparciu o badania krótkookresowe (wyniki finansowe przedsiębiorstw, ocena bieżącej działalności gospodarczej przedsiębiorstw, koniunktura gospodarcza) oraz badania roczne (roczne wyniki działalności gospodarczej przedsiębiorstw, obserwacja podmiotów mających powiązania kapitałowe z zagranicą, badanie grup przedsiębiorstw, a także badanie nowych podmiotów oraz wybranych wskaźników przedsiębiorczości i łańcuchów wartości przedsiębiorstw krajowych).

Ocena bieżącej działalności gospodarczej przedsiębiorstw jest jednym z elementów krótkookresowych badań działalności przedsiębiorstw. Dane zbierane za pośrednictwem miesięcznego meldunku stanowią podstawę do obliczania wskaźników krótkookresowych i odpowiadają wymogom europejskim dotyczącym statystyk krótkookresowych. Na podstawie danych pozyskanych w badaniu dokonuje się ocen poszczególnych obszarów gospodarki w zakresie podstawowych mierników działalności przedsiębiorstw: sprzedaży, obrotu krajowego i niekrajowego, nowych zamówień krajowych i niekrajowych w wybranych działach przemysłu, przeciętnego zatrudnienia i wynagrodzenia, przepracowanego czasu i wskaźników cen produkcji sprzedanej przemysłu. Oprócz tego meldunek jest źródłem danych o strukturze przychodów ze sprzedaży, służącej jako system wag przy obliczaniu wskaźników cen producentów w przemyśle i budownictwie.

Źródłem krótkookresowej informacji o wynikach finansowych przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą jest kwartalne sprawozdanie o przychodach, kosztach i wyniku finansowym oraz o nakładach na środki trwałe. Informacje zbierane w tym sprawozdaniu pozwalają na bieżącą ocenę rezultatów działalności, w poszczególnych obszarach gospodarki, przedsiębiorstw prowadzących księgi rachunkowe w zakresie przychodów, kosztów, wyników finansowych oraz nakładów na środki trwałe. Badanie to zapewnia informacje niezbędne dla opracowania m.in. kwartalnych rachunków narodowych.

Roczne badanie działalności gospodarczej przedsiębiorstw dostarcza informacji o wynikach działalności przedsiębiorstw, m.in. według klas wielkości, rodzaju prowadzonej działalności, a także jej lokalizacji (według miejsca siedziby podmiotu oraz według rzeczywistego miejsca prowadzenia działalności). Badanie to jest wykorzystywane m.in. na potrzeby rachunków narodowych, a także analiz regionalnych sektora przedsiębiorstw i regionalnych rachunków narodowych.

Celem badania podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego jest pozyskanie informacji o kapitale zagranicznym w polskich przedsiębiorstwach, o rodzajach ich działalności, strukturze posiadanego przez nie kapitału i kraju jego pochodzenia, a także wynikach finansowych uzyskiwanych przez badane podmioty.

Roczne badanie podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w Polsce, posiadających udziały w jednostkach z siedzibą za granicą, dostarcza informacji o krajach, w których polskie przedsiębiorstwa mają jednostki zagraniczne, a także pozwala zebrać podstawowe dane finansowe dotyczące tych jednostek zagranicznych.

Badania te zapewniają także informacje niezbędne dla opracowania statystyk europejskich, w tym strukturalnej statystyki przedsiębiorstw, statystyki zagranicznych podmiotów zależnych i demografii przedsiębiorstw.

W ramach badań rocznych prowadzone jest także badanie grup przedsiębiorstw, którego celem jest obserwacja zjawiska organizowania się przedsiębiorstw w grupy z punktu widzenia ich wpływu na polską gospodarkę. Badanie dostarcza podstawowych informacji m.in. o strukturze grup przedsiębiorstw i wynikach ekonomicznych prowadzonej przez nie działalności.

Badanie nowych przedsiębiorstw ma na celu analizę warunków powstawania tych jednostek w Polsce oraz obserwację ich rozwoju w pierwszych latach funkcjonowania na rynku.

Dzięki prowadzeniu badania dotyczącego wskaźników przedsiębiorczości możliwa jest prezentacja danych opisujących wybrane aspekty tego zjawiska, w tym proces powstania, rozwoju i likwidacji przedsiębiorstw w Polsce.

Celem badania globalnych łańcuchów wartości jest opracowanie informacji na temat łańcuchów wartości przedsiębiorstw działających w Polsce, a także skali i kierunków zlecania wykonania wybranych działań innym przedsiębiorstwom.

Celem badań przedsiębiorstw prowadzonych metodą testu koniunktury jest uzyskanie szybkiej oceny bieżącej i przyszłej sytuacji przedsiębiorstw przemysłowych, budowlanych, handlowych i usługowych. Respondenci udzielają odpowiedzi na pytania dotyczące między innymi portfela zamówień, produkcji, sytuacji finansowej, zapasów, cen, zatrudnienia, wykorzystania mocy produkcyjnych, barier działalności. Badania te są przeprowadzane w krajach członkowskich Unii Europejskiej w ramach Wspólnego Zharmonizowanego Programu Unii Europejskiej Badań Koniunktury Gospodarczej i Konsumentów.

W ramach bloku badań przedsiębiorstw niefinansowych prowadzone jest także badanie inwestycji w instrumenty finansowe przedsiębiorstw, zobligowanych do prowadzenia pełnej księgowości. Badanie dostarcza danych o rodzajach i wartości instrumentów finansowych oraz ich wpływie na wyniki finansowe przedsiębiorstw, a także pogłębia wiedzę o wzajemnych relacjach przedsiębiorstw niefinansowych w zakresie operacji na rynkach finansowych.

Na rynku finansowym występują podmioty stanowiące instytucje zaufania publicznego, o istotnym wpływie na stabilność systemu finansowego państwa. Ich działalność jest monitorowana przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) oraz Narodowy Bank Polski (NBP); w sferze regulacyjnej podmioty te podlegają kompetencji Ministra Finansów. Dotyczy to przede wszystkim banków oraz instytucji finansowych, takich jak towarzystwa i fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, domy maklerskie, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe.
Badania sektora bankowego prowadzone są we współpracy z NBP i KNF, a ich celem jest analiza procesów i zjawisk w gospodarce narodowej oraz związków sektora bankowego ze sferą realną. Wyniki tych prac zawiera informacja sygnalna Wyniki finansowe banków, która zawiera dane udostępnione przez bank centralny ze sprawozdań finansowych banków komercyjnych i spółdzielczych.
Badanie sektora ubezpieczeń prowadzone jest przez KNF, której składane są sprawozdania finansowe i raporty prowadzących działalność w Polsce zakładów ubezpieczeń i reasekuratorów. Badania realizowane w Głównym Urzędzie Statystycznym wykorzystują dane administracyjne. Wyniki zakładów ubezpieczeń zamieszczane są w informacji sygnalnej, której część tabelaryczna opracowywana jest na podstawie danych przekazanych przez KNF.
Badanie spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych ma na celu zebranie podstawowych informacji o działalności kas, a w szczególności o ich sytuacji finansowej, stanie aktywów i pasywów, liczbie członków oraz ilości depozytów i kredytów. Dane źródłowe są pozyskiwane z KNF.
Półroczne i roczne badanie funduszy i towarzystw funduszy inwestycyjnych dostarcza informacji o wynikach finansowych, strukturze portfeli, a także o liczbie i wartości certyfikatów oraz jednostek uczestnictwa funduszy. Dane dotyczące funduszy inwestycyjnych są pozyskiwane z KNF, a zarządzających nimi towarzystw - z badań resortu statystyki (sprawozdanie TFI).
W miejsce badania otwartych funduszy emerytalnych i zarządzających nimi powszechnych towarzystw emerytalnych (OFE) wprowadzono badanie Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK). Dane te pozyskiwane są z KNF.
Podmioty pośrednictwa finansowego, które nie podlegają administracyjnemu nadzorowi, są często powiązane z głównymi aktorami rynku finansowego, lecz mają zazwyczaj mniejszy potencjał kapitałowy, na ogół działają w pomocniczych segmentach rynku finansowego. Odgrywają one jednak ważną rolę w niektórych obszarach życia gospodarczego i powinny podlegać systematycznej obserwacji statystycznej. Dotychczas badaniami formularzowymi GUS objęte zostały podmioty prowadzące działalność w zakresie pośrednictwa kredytowego (sprawozdanie PK), usług faktoringowych (sprawozdanie FKT), działalności leasingowej (sprawozdanie P-LS) i windykacyjnej (sprawozdanie WND). Segmenty te i wyniki ich działalności przedstawione są w publikacji Wyspecjalizowane segmenty rynku finansowego.
Pozostałe badania w zakresie statystyki rynku finansowego wykorzystują dane administracyjne i są realizowane w GUS na podstawie danych i metodologii udostępnionych przez:
- Narodowy Banki Polski (m.in. w zakresie podaży pieniądza i czynników jego kreacji, bilansu płatniczego, oraz kursów walut),
- Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie (m.in. w zakresie analizy koniunktury na rynku głównym GPW, NewConnect i Catalyst).
 

Program badań na rok 2023 w zakresie statystyki cen sformułowano, kierując się głównie obowiązkami nałożonymi na Prezesa GUS obligującymi do ogłaszania podstawowych wielkości i wskaźników oraz zobowiązaniami międzynarodowymi wynikającymi m.in. z członkostwa Polski w Unii Europejskiej, a także potrzebami użytkowników danych. W programie uwzględniono zmiany wynikające ze stałego doskonalenia i modyfikacji metodologii badań cen w różnych obszarach gospodarki narodowej, dostosowywania jej do standardów międzynarodowych, w tym szczególnie w zakresie doskonalenia metod doboru próby, uwzględniania sezonowości oraz zmian jakości towarów, a także modernizacji systemów zbierania i przetwarzania danych. Wyniki badań z tego zakresu prezentowane są zgodnie z ustalonymi standardami publikacyjnymi. Badania w zakresie statystyki cen prowadzi się w następujących obszarach gospodarki:
– rolnictwo,
– przemysł,
– budownictwo,
– leśnictwo oraz rybactwo,
– handel detaliczny,
– handel zagraniczny,
– usługi,
– nieruchomości mieszkalne.
 

Badanie Ceny w rolnictwie dotyczy:
 – cen skupowanych produktów rolnych przez podmioty gospodarcze prowadzące skup bezpośrednio od producentów rolnych,
 – cen produktów rolnych i zwierząt gospodarskich uzyskiwanych przez rolników na targowiskach,
 – relacji cen.
Dane o różnych kategoriach cen w rolnictwie i obliczone na ich podstawie relacje służą m.in. do oceny sytuacji w rolnictwie oraz ustalania wysokości podatku rolnego, a także wysokości odszkodowań za szkody wyrządzone w związku z wykonywaniem urządzeń melioracji wodnych. Wskaźniki cen produktów rolnych wykorzystywane są także jako deflatory w rachunkach narodowych i rachunkach ekonomicznych rolnictwa.
Badanie cen w przemyśle i budownictwie dotyczy cen producentów wyrobów przemysłowych i robót budowlano-montażowych. Główną przesłanką badania tych cen jest pomiar skali zmian cen. Wskaźniki cen na różnych szczeblach agregacji zaspokajają szczegółowe potrzeby statystyk branżowych dokonujących oceny rozwoju poszczególnych sektorów gospodarki po eliminacji wpływu zmian cen. Wyniki badań cen producentów wykorzystywane są m.in. przez banki, instytuty naukowe oraz jednostki gospodarcze, w rachunkach ekonomicznych, prognozach i analizach tendencji cenowych w różnych obszarach gospodarki. Zmiany cen producentów, obok innych elementów cenotwórczych, wpływają na poziom i dynamikę cen detalicznych, zatem szczegółowa ich obserwacja i odpowiednie wykorzystanie w agregowaniu danych pozwalają na oszacowanie ich wpływu na poziom inflacji. Wyniki badania cen producentów stanowią również jeden z niezbędnych elementów systemu rachunków narodowych, w związku z tym badanie prowadzone jest w zakresie zarówno cen producentów, jak i cen bazowych. Wskaźniki cen obliczane na podstawie cen producenta, tzn. bez podatku VAT, wykorzystywane są do przeliczania nakładów na produkcję, natomiast wskaźniki cen obliczane na podstawie cen bazowych, tzn. bez podatku VAT i akcyzy, ale z uwzględnieniem dotacji do produktu - do przeliczania produkcji na ceny stałe. Ponadto, opracowywane na podstawie tego badania dane statystyczne służą m.in. do określania podatku leśnego oraz kwoty miesięcznych spłat zadłużenia z tytułu kredytu udzielonego na realizację przedsięwzięcia inwestycyjno-budowlanego.
Badanie cen producentów robót i obiektów budowlanych oraz Badanie cen robót i obiektów drogowych oraz mostowych mają na celu uzyskanie informacji o ruchu cen zarówno robót budowlano-montażowych, jak i obiektów charakterystycznych dla budownictwa w zakresie budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, obiektów inżynieryjnych lądowych i wodnych, w tym budownictwa drogowego i mostowego. Wynikiem badania są wskaźniki cen, które mogą być wykorzystywane do oceny sytuacji na rynku budowlanym. 
Badanie cen towarów i usług konsumpcyjnych dostarcza danych o cenach detalicznych na potrzeby obliczania wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), wykorzystywanych przy prognozowaniu gospodarczym oraz podejmowaniu decyzji makro- i mikroekonomicznych. Wskaźniki te są także, zgodnie z kilkunastoma aktami prawnymi, instrumentem waloryzacji. Ponadto są one używane jako deflatory w systemie rachunków narodowych oraz do obliczania przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia realnego brutto. Zgodnie z wymogami harmonizacji tego badania w skali europejskiej, obliczane są także zharmonizowane wskaźniki cen konsumpcyjnych - HICP (w tym zharmonizowane wskaźniki cen konsumpcyjnych przy stałych stawkach podatkowych - HICP-CT), które służą do oceny stabilności cen w państwach członkowskich.
Badanie cen detalicznych środków produkcji rolniczej dostarcza danych zarówno na potrzeby krajowe, jak i organizacji międzynarodowych. Wyniki tego badania wykorzystywane są m.in. w opracowywaniu syntetycznych mierników produkcji rolniczej, bilansów produktów rolniczych oraz rachunków ekonomicznych rolnictwa.
Badanie cen towarów i usług związanych z nabywaniem mieszkań i domów jest badaniem prowadzonym w celu realizacji potrzeb krajowych i zobowiązań wynikających z członkostwa w Unii Europejskiej, w zakresie obliczania i publikowania wskaźników cen nieruchomości mieszkalnych zamieszkiwanych przez właściciela (OOH).
Badanie cen producentów usług ma na celu dostarczenie informacji niezbędnych do obserwacji cen producentów usług i ich zmian oraz obliczania wskaźników cen wykorzystywanych do analiz makroekonomicznych, jako deflatorów do przeliczania wartości produkcji, a także oceny rynku usług, co ma znaczący wpływ przy podejmowaniu decyzji gospodarczych. Wyniki badania zaspokajają zapotrzebowanie szerokiego grona odbiorców m.in. administracji rządowej, jednostek samorządu gospodarczego i przedsiębiorstw oraz placówek naukowo-badawczych i szkolnictwa wyższego, a także Eurostatu oraz innych instytucji i organizacji międzynarodowych.
Badanie indeksów cen eksportu i importu prowadzone jest na podstawie informacji uzyskanych z przedsiębiorstw uczestniczących w międzynarodowej wymianie towarowej. Celem badania jest pomiar miesięcznej zmiany cen produktów eksportowanych i importowanych oraz dostarczenie użytkownikom danych statystycznych informacji o ruchu cen w polskim handlu zagranicznym. Indeksy cen eksportu i importu wykorzystywane są do kształtowania polityki gospodarczej i walutowej. Umożliwiają - w przypadku eksportu - dokonanie analizy konkurencyjności towarów z Polski na rynkach zewnętrznych, poziomu opłacalności eksportu i jego wpływu na wskaźniki ekonomiczne eksporterów oraz wskaźniki makroekonomiczne gospodarki. W przypadku importu pozwalają ocenić skalę importowanej inflacji.
Kontynuowane jest także badanie poziomów i dynamiki średnich cen w handlu zagranicznym prowadzone w oparciu o dane ze zgłoszeń INTRASTAT, zgłoszeń celnych oraz alternatywnych źródeł danych. Wynikiem badania są informacje o poziomach średnich cen w transakcjach importowych i eksportowych oraz ich wzajemnych relacjach (terms of trade). Dane te są m.in. podstawą do przeliczeń obrotów handlu zagranicznego na ceny stałe.
Badanie cen nieruchomości mieszkalnych jest prowadzone na podstawie informacji dostępnych w Rejestrach Cen Nieruchomości prowadzonych przez starostwa powiatowe oraz urzędy miast na prawach powiatu. Ma ono na celu uzyskanie informacji o poziomach oraz dynamice cen lokali mieszkalnych, gruntów zabudowanych budynkami mieszkalnymi oraz gruntów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową. Wynikiem badania są wskaźniki cen umożliwiające ocenę sytuacji na rynkach nieruchomości mieszkalnych, które wykorzystywane są m.in. do oceny zagrożeń równowagi makroekonomicznej, a także do waloryzacji różnych wielkości ekonomicznych.
Kontynuowane są badania: Wskaźniki inflacji bazowej, Ceny i inflacja a polityka pieniężna NBP oraz Stopień sztywności cen w gospodarce polskiej. Uzyskiwane dzięki nim informacje wykorzystywane są w pracach analitycznych NBP do oceny procesów inflacyjnych w gospodarce, wspierających realizację podstawowego celu polityki pieniężnej, jakim jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Wyniki badań udostępniane są na stronie internetowej NBP w formie opracowań i publikacji.

Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności: gromadzenie dochodów i przychodów publicznych, wydatkowanie środków publicznych, finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego (gmin, miast na prawach powiatu, powiatów oraz województw), zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne, zarządzanie środkami publicznymi, zarządzanie długiem publicznym oraz rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej. Podstawą prawną określającą te procesy jest Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 305.) oraz Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 157, poz. 1241, z późn. zm.). W przypadku gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego również: Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2022 r. poz. 559), Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 528), Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 547) oraz Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 1672).
Badania statystyczne w obszarze finansów publicznych służą pozyskiwaniu kompleksowej, obiektywnej informacji w zakresie: dochodów, przychodów, wydatków i rozchodów państwa, gromadzenia i wykorzystywania środków publicznych ze źródeł krajowych i zagranicznych.
Badania statystyczne w obszarze finansów publicznych dostarczają użytkownikom miesięcznej i rocznej informacji o sytuacji finansowej budżetu państwa, rocznej informacji o sytuacji finansowej budżetów jednostek samorządu terytorialnego, a także danych o dochodach, wydatkach, aktywach oraz zobowiązaniach sektora finansów publicznych, funduszy ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Dzięki powszechnie przyjętemu, międzynarodowemu systemowi definicji i klasyfikacji, statystyka w obszarze finansów publicznych daje możliwość przeprowadzania szerokich analiz porównawczych. Przygotowywana jest corocznie publikacja Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego.
Dane roczne są prezentowane dla całego sektora instytucjonalnego finansów publicznych w podziale na: część rządową i podległe jej jednostki, ubezpieczenia społeczne, część samorządową i podległe jej jednostki.
W ramach bloku tematycznego Finanse publiczne realizowane są także badania dla sektora instytucji rządowych i samorządowych według metodologii UE, zgodnie z Rozporządzaniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 549/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych w Unii Europejskiej.
Badania statystyczne dla sektora instytucji rządowych i samorządowych prowadzone są zgodnie z metodologią rachunków narodowych na potrzeby:
- procedury nadmiernego deficytu (Rozporządzenie Rady (WE) nr 479/2009 z dnia 25 maja 2009 r. o stosowaniu Protokołu w sprawie procedury dotyczącej nadmiernego deficytu załączonego do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (wersja ujednolicona),
- wypełnienia obowiązku publikacji informacji nałożonego Dyrektywą Rady 2011/85/UE z dnia 8 listopada 2011 r. w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich,
- Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
Badania prowadzone dla sektora instytucji rządowych i samorządowych dotyczą między innymi: deficytu i długu sektora w ujęciu kwartalnym i rocznym oraz dochodów i wydatków w podziale na poszczególne transakcje zgodnie z Europejskim Systemem Rachunków Narodowych i Regionalnych w Unii Europejskiej (ESA 2010).

W ramach bloku tematycznego opracowywane są dane w zakresie wydatków, które ponoszą jednostki sektora instytucji rządowych i samorządowych oraz beneficjenci funduszy europejskich na realizację działań rozwojowych, według Klasyfikacji Wydatków Rozwojowych (KWR).
Tematyka badań w tym zakresie dostosowana jest do potrzeb Komisji Europejskiej, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, instytucji rządowych i innych organów. Uzyskany zestaw danych statystycznych jest wykorzystywany do porównań międzynarodowych oraz oceny kondycji finansów publicznych.

Badania statystyczne rzeczowego majątku trwałego oraz inwestycji mają na celu ustalanie ich wielkości w skali gospodarki narodowej.
Tematyka badań w tym zakresie dostosowana jest do potrzeb:
- opracowywania rachunków narodowych rocznych (krajowych i regionalnych) oraz kwartalnych zgodnie z zaleceniami Europejskiego Systemu Rachunków Narodowych i Regionalnych (ESA),
- opracowywania kompleksowych, z punktu widzenia zakresu podmiotowego, informacji o podmiotach (jednostkach) w układzie ich przynależności instytucjonalnej,
- zapewnienia danych do bieżących informacji społeczno-gospodarczych i statystyk branżowych,
- organów rządowych i innych instytucji,
- organizacji międzynarodowych (m. in. Eurostat, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD),
oraz uwzględnia aktualne zasady polityki gospodarczej, wynikające z regulacji prawnych, m. in. Ustawy o rachunkowości, przepisów o amortyzacji środków trwałych.
W prowadzonych badaniach uwzględnione są także wymogi obowiązujące kraje członkowskie Unii Europejskiej, dotyczące tzw. modułu wspólnego statystyki strukturalnej przedsiębiorstw obejmującego również tematykę inwestycji i środków trwałych.
Badania inwestycji zapewniają informacje charakteryzujące takie zjawiska procesów inwestycyjnych jak:
- wielkość, strukturę nakładów inwestycyjnych ponoszonych na rzeczowy majątek trwały, oraz ich dynamikę (liczoną z cen stałych),
- wydatki na inwestycje długoterminowe (nieruchomości, wartości niematerialne i prawne, aktywa finansowe - udziały, akcje, inne papiery wartościowe),
- wydatki na wartości niematerialne i prawne.
Badania inwestycji prowadzone będą z dotychczasową częstotliwością jako krótkookresowe (kwartalne) i roczne.
Badania środków trwałych pozwalają na ustalenie ich wartości, dynamiki (liczonej z cen stałych) oraz struktury w skali gospodarki narodowej; prowadzone będą z dotychczasową roczną częstotliwością.

Badania prowadzone w obszarze rachunków narodowych są narzędziem integrującym badania statystyczne statystyki publicznej poprzez zapewnienie spójności systemu informacji statystycznej z punktu widzenia pojęć, definicji, klasyfikacji oraz metod szacunków, a także stanowią podstawę do prowadzenia dobrych jakościowo, wiarygodnych, bieżących analiz statystycznych, społeczno-gospodarczych, porównań międzynarodowych oraz prognoz na szczeblu krajowym i regionalnym. Rachunki narodowe są nie tylko narzędziem integrującym badania statystyczne statystyki publicznej, ale również określają kierunki i standardy badań statystycznych. Potrzeby rachunków narodowych wymagają zachowania spójności systemu informacji statystycznej obejmującego całą gospodarkę narodową. Badania w zakresie rachunków narodowych prowadzone są w układzie klasyfikacji jednostek według sektorów i podsektorów instytucjonalnych oraz rodzajów działalności PKD (w okresach rocznych i kwartalnych). Zestawiane są roczne i kwartalne rachunki niefinansowe i finansowe dla sektorów instytucjonalnych, roczne rachunki regionalne, roczne tablice podaży i wykorzystania oraz bilans przepływów międzygałęziowych.


Obecnie rachunki narodowe zestawiane są zgodnie z Europejskim Systemem Rachunków  2010 (ESA 2010) wprowadzonym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 549/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 174 z 26.06.2013, z późn. zm.). Podstawowym wskaźnikiem makroekonomicznym charakteryzującym w sposób syntetyczny sytuację gospodarki jest produkt krajowy brutto (PKB) - kategoria bilansująca rachunek produkcji. W rachunkach niefinansowych opracowywana jest także druga bardzo ważna kategoria makroekonomiczna, tj. dochód narodowy brutto (DNB), stanowiący sumę dochodów pierwotnych brutto wytworzonych przez krajowe jednostki instytucjonalne skorygowanych o saldo dochodów pierwotnych przekazywanych jednostkom krajowym przez nierezydentów i nierezydentom przez jednostki krajowe. Oba te agregaty opracowywane są również w kategorii netto (produkt krajowy netto - PKN oraz dochód narodowy netto - DNN). Kategorię netto ustala się poprzez odjęcie amortyzacji środków trwałych odpowiednio od PKB i DNB. Amortyzacja jest szacowana w oparciu o zasób środków trwałych w cenach bieżących (danego roku) i przeciętny okres ich eksploatacji.
Część systemu rachunków narodowych stanowią kwartalne rachunki produktu krajowego brutto, które są wykorzystywane do opracowywania bieżących i długofalowych strategii rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. W 2023 roku badanie kwartalnego PKB będzie kontynuowane, tj. szacunki PKB nieuwzględniające wahań sezonowych oraz szacunki wyrównane sezonowo, publikowane w dwóch terminach: 45 dni po kwartale (t+45) - tzw. szybkie szacunki PKB (wskaźniki dynamiki realnej) i dwa miesiące po kwartale (t+2) - wstępne szacunki PKB i jego składowe. Celem publikowania przyśpieszonych informacji o PKB jest uwzględnienie potrzeb odbiorców administracji państwowej, banków, instytucji biznesowych i naukowo badawczych, które na tej podstawie prowadzą badania, analizy, opracowują prognozy makroekonomiczne oraz kształtują politykę swojej działalności. Szybsza dostępność wskaźnika PKB pozwala na uwzględnienie Polski w statystykach dotyczących rozwoju gospodarczego Unii Europejskiej. Podstawową metodą opracowywania szybkich szacunków PKB jest metoda bezpośrednia polegająca na wykorzystaniu dostępnych w krótkim czasie źródeł danych dla strony produkcyjnej i strony wydatkowej PKB, głównie wyników badań statystycznych GUS, danych z systemów informacyjnych Narodowego Banku Polskiego (NBP) i Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) oraz danych ze sprawozdawczości budżetowej. Jako narzędzie dodatkowe stosuje się metodę ekonometryczną w celu uzupełnienia brakujących informacji oraz porównania z wynikami otrzymanymi z zastosowaniem metody bezpośredniej, co przyczynia się do lepszej jakości szacowanych danych.

Tematyka dotycząca dochodów i spożycia w sektorze gospodarstw domowych stanowi odrębne badanie. Dochody sektora gospodarstw domowych opracowywane są w podziale na grupy społeczno-ekonomiczne, tj. według kryterium przeważającego źródła dochodów gospodarstwa.
Dochody w podsektorze pracodawców i pracujących na własny rachunek w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie stanowią podstawę do obliczania, ogłaszanego corocznie przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”,  ogólnokrajowego normatywu określającego wysokość przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego.
Spożycie w sektorze gospodarstw domowych jest kategorią makroekonomiczną występującą po stronie rozchodów w sektorze gospodarstw domowych. Poziom spożycia w sektorze gospodarstw domowych i jego relacja do dochodów do dyspozycji brutto jest jednym z istotnych mierników określających sytuację ekonomiczno-bytową. W 2023 r. kontynuowana będzie prezentacja spożycia indywidualnego w układzie Klasyfikacji Spożycia Indywidualnego według Celu (COICOP).
Rachunki narodowe, zarówno roczne, jak i kwartalne, oraz ich regionalna specyfikacja uwzględniają usługi pośrednictwa finansowego mierzone pośrednio (FISIM), obliczane i alokowane pomiędzy sektory instytucjonalne.
Rachunki narodowe uwzględniają rozmiary gospodarki nieobserwowanej, w tym szarej gospodarki. Badanie dotyczące tego tematu dostarcza informacji w zakresie podstawowych kategorii ekonomicznych opisujących działalność gospodarczą zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w poszczególnych branżach gospodarki z uwzględnieniem klasy wielkości podmiotów. Prace z zakresu gospodarki nieobserwowanej, realizowane w ramach rachunków narodowych, obejmują:
- ogólnopolskie szacunki szarej gospodarki dla podmiotów małych, zdefiniowanych zgodnie z zapisami w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 650 z późn. zm.) jako jednostki o liczbie pracujących od 1 do 49 osób, a wśród nich wyróżnia się grupę tzw. mikroprzedsiębiorstw, czyli jednostek o liczbie pracujących do 9 osób.
- ogólnopolskie szacunki w zakresie działalności nielegalnej (w ramach działalności nielegalnej ujęto szacunki dotyczące działalności osób czerpiących korzyści z tytułu świadczenia usług seksualnych przez inne osoby, z produkcji i handlu narkotykami oraz przemytu papierosów i alkoholu).
W zakresie rachunków zestawianych według rodzajów działalności prowadzone są badania dotyczące rachunku podaży i wykorzystania wyrobów i usług (przepływów produktowych) oraz bilansu przepływów międzygałęziowych w bieżących cenach bazowych (co 5 lat). Rachunek podaży i wykorzystania wyrobów i usług zawiera kompleksowe informacje o działalności ekonomicznej wszystkich jednostek gospodarki narodowej oraz współzależnościach zachodzących w procesie tworzenia i podziału produktu krajowego brutto. Podstawowe transakcje dotyczące produktów, takie jak produkcja globalna, import wyrobów i usług, zużycie pośrednie, spożycie, nakłady brutto na środki trwałe, przyrost rzeczowych środków obrotowych oraz eksport przedstawione są według jednorodnych grup wyrobów i usług. Jednostki pogrupowane są przy zastosowaniu jednostki klasyfikacyjnej typu jednostka instytucjonalna. Bilans przepływów międzygałęziowych dostarcza również informacji dla gospodarki narodowej według jednorodnych grup wyrobów i usług oraz współzależnościach zachodzących w procesie tworzenia i podziału produktu krajowego brutto, jednakże transakcje, w odróżnieniu od rachunku podaży i wykorzystania wyrobów i usług, przedstawiane są według jednostki klasyfikacyjnej typu jednostka jednorodnej produkcji.
Przestrzenną specyfiką rachunków narodowych są rachunki regionalne prezentujące wyniki działalności wszystkich podmiotów gospodarki narodowej w przekroju makroregionów (NUTS 1), regionów (NUTS 2) i podregionów (NUTS 3), zgodnie z obowiązującą od 1 stycznia 2021 r. Klasyfikacją Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych. Rachunki regionalne umożliwiają prowadzenie analiz ekonomicznych, są narzędziem wspierającym procesy decyzyjne w obszarze polityki regionalnej oraz wykorzystywane są do monitorowania zmian zachodzących w gospodarce w ujęciu przestrzennym. Konieczność zestawiania rachunków odzwierciedlających terytorialne zróżnicowanie wybranych kategorii makroekonomicznych wynika z potrzeb użytkowników danych statystycznych oraz zobowiązań ustawowych zarówno krajowych, jak również wobec Unii Europejskiej. Na podstawie ustawy z dnia 26 października 2000 r. o sposobie obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto, Prezes GUS jest zobowiązany do obliczania i ogłaszania w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” średniej wartości PKB na jednego mieszkańca za okres ostatnich trzech lat dla obszarów jednostek terytorialnych na poziomach NUTS 1, NUTS 2 i NUTS 3.

Wyniki obliczeń regionalnego produktu krajowego brutto są wykorzystywane m.in. na potrzeby:
- funduszy strukturalnych UE do selekcji i wyboru regionów kwalifikujących się do wsparcia finansowego z funduszy pomocowych, a także do monitorowania rezultatów udzielonej pomocy,
- ewaluacji Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.), Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030, Strategii Rozwoju Polski Centralnej do 2020 r. z perspektywą do 2030, Strategii Produktywności 2030, Umowy Partnerstwa dla realizacji Polityki Spójności 2021-2027 w Polsce, strategii rozwoju województw oraz programów wojewódzkich,
- międzynarodowych porównań.
Kategorie makroekonomiczne obliczane w rachunkach regionalnych są opracowywane zgodnie z zasadami Europejskiego Systemu Rachunków 2010 (ESA 2010).
W systemie rachunków regionalnych dla każdego regionu zestawiane są: rachunek produkcji i rachunek tworzenia dochodów według sektorów instytucjonalnych i rodzajów działalności oraz rachunek podziału pierwotnego dochodów i rachunek podziału wtórnego dochodów w sektorze gospodarstw domowych. Dla podregionów obliczane są: produkt krajowy brutto (PKB) i wartość dodana brutto (WDB) według grup rodzajów działalności.
Grupowanie danych z rachunków regionalnych w przekroju regionów i podregionów w podziale na rodzaje działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) jest dokonywane metodą jednostek lokalnych rodzaju działalności, tj. zgodnie z siedzibą i podstawowym rodzajem działalności jednostki lokalnej przedsiębiorstwa.
W rachunkach regionalnych realizowane są prace o charakterze analitycznym dotyczące monitorowania jakości danych i udostępnienia metadanych oraz prace metodologiczne związane z doskonaleniem metod obliczeń zarówno w cenach bieżących, jak i stałych. Prowadzone są również prace związane ze zwiększeniem wykorzystania danych ze źródeł administracyjnych w rachunkach regionalnych, automatyzacją przetwarzania danych na etapie przygotowania danych źródłowych i udostępniania danych wynikowych.
Istotną częścią rachunków narodowych jest badanie Międzynarodowe porównanie produktu krajowego brutto, siły nabywczej walut oraz czynszów najmu mieszkań/domów, realizowane na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1445/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z  dnia 11 grudnia 2007 r. ustanawiającego wspólne zasady dostarczania podstawowych informacji w sprawie parytetów siły nabywczej oraz ich wyliczenia i rozpowszechnienia (Dz. Urz. UE L 336 z 20.12.2007, z późn. zm.). W 2023 roku badanie to będzie kontynuowane w ramach europejskiego programu porównań międzynarodowych Eurostat - OECD PPP Programme. Podstawę badania stanowią wskaźniki PPP (Purchasing Power Parity) oraz szacunki PKB w jednolitej umownej walucie PPS (Purchasing Power Standard). Metodologia badania jest rozwijana i doskonalona we współpracy z Eurostatem, Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz krajami uczestniczącymi w porównaniach, a wszelkie prace są prowadzone zgodnie z zasadami metodologicznymi Programu Porównań Europejskich (ECP) zawartymi w podręczniku Eurostat-OECD Methodological Manual on Purchasing Power Parities. Wyniki międzynarodowych porównań PKB są ogłaszane przez Eurostat w marcu każdego roku (jako tzw. „szybki szacunek” – Flash Estimate) w postaci wskaźników wolumenu PKB na 1 mieszkańca (UE 27=100) oraz w czerwcu i grudniu w postaci wskaźników wolumenu PKB na 1 mieszkańca (UE 27=100), spożycia indywidualnego skorygowanego (UE 27=100), spożycia w sektorze gospodarstw domowych (UE 27=100) oraz indeksów poziomu cen (UE 27=100). Umożliwiają one bezpośrednie porównanie poziomu gospodarczego krajów europejskich, a po nawiązaniu do wyników badań światowych - porównanie z innymi krajami i regionami świata.
Uzyskane wyniki międzynarodowych porównań PKB i siły nabywczej walut są wykorzystywane na potrzeby analiz makroekonomicznych, niezbędnych przy prowadzeniu aktywnej polityki gospodarczej, a także dla badań i prognoz naukowych. Dostarczają one kompleksowych informacji o zróżnicowaniu poziomu rozwoju gospodarczego Polski i krajów europejskich. Oparte na obliczeniach PPP dane dotyczące regionalnego PKB są wykorzystywane m.in. na potrzeby funduszy strukturalnych UE oraz do monitorowania krajowych strategii rozwoju.

 

Celem prowadzenia badań w obszarze statystyki regionalnej jest zapewnienie informacji statystycznych niezbędnych do monitorowania rozwoju społeczno-gospodarczego oraz do analizy poziomu i dynamiki zjawisk zachodzących w regionach, miastach oraz na obszarach wiejskich i transgranicznych. Statystyka regionalna zapewnia również wsparcie metodologiczne w zakresie badań w przekrojach przestrzennych.
Prowadzone przez statystykę publiczną badania służą zaspokojeniu zapotrzebowania informacyjnego na regionalne wskaźniki statystyczne zarówno użytkowników krajowych (w tym administracji rządowej i samorządowej, środowisk naukowych, instytucji obsługi biznesu, środków masowego przekazu, odbiorców indywidualnych itp.), jak i odbiorców danych za granicą (np. Eurostat, OECD) na potrzeby międzynarodowych analiz porównawczych, a także zasilania międzynarodowych baz danych.
W ujęciu przedmiotowym, statystyka regionalna zmierza do kompleksowego wykorzystania i integracji wielu istniejących źródeł, uwzględniając przy tym uwagi i wnioski użytkowników. W związku z dużym zainteresowaniem informacjami o aktywności regionów w pozyskiwaniu środków europejskich oraz potrzebą wykorzystania tych danych do oceny wpływu funduszy unijnych na rozwój społeczno-gospodarczy na poziomie regionalnym i lokalnym, udostępniany jest szeroki zakres przedmiotowy danych pozyskiwanych z Centralnego systemu teleinformatycznego (SL2014) oraz informacji dotyczącej finansowania rozwoju obszarów wiejskich w ramach wspólnej polityki rolnej (PROW 2007-2013, PROW 2014-2020) oraz systemów wsparcia bezpośredniego.
Zakłada się opracowanie, publikowanie i udostępnianie wyników badań według jednostek podziału administracyjnego: województw, powiatów, gmin; jednostek podziału statystycznego: makroregionów, regionów, podregionów; miast; obszarów wiejskich, obszarów funkcjonalnych i miejscowości statystycznych oraz prezentowanie wybranych informacji dla wszystkich regionów Unii Europejskiej na poziomie NUTS 2. W związku ze wzrastającym zapotrzebowaniem na informacje regionalne ze strony administracji rządowej i samorządowej, przewiduje się dalszy rozwój badań w zakresie tej tematyki.
Obecnie miasta stanowią istotny obszar zainteresowania polityki spójności zarówno na arenie międzynarodowej, jak i krajowej. W związku z tym statystyka publiczna na bieżąco, odpowiadając na zapotrzebowanie informacyjne zgłaszane przez interesariuszy zewnętrznych oraz dynamiczne zmiany zachodzące w otaczającym świecie, modernizuje system informacji o polskich miastach w ramach statystyki regionalnej. Jednym z przykładów takiego podejścia jest wdrożenie od kilku lat przez statystykę publiczną prac eksperymentalnych. Najważniejszym ich efektem jest sukcesywne rozszerzanie zakresu, formy i szczegółowości danych statystycznych dotyczących miast oraz coraz szersze wykorzystanie rejestrów administracyjnych, co pozwala na zmniejszenie obciążenia respondentów i kosztów badań.
Kolejnym ważnym zadaniem statystyki regionalnej będzie zintegrowanie wybranych kategorii statystycznych charakteryzujących obszary wiejskie. Pozwoli to na pogłębioną charakterystykę zjawisk społecznych i gospodarczych zachodzących na tych obszarach, jak również na analizę stopnia rozwoju gospodarczego i poziomu życia.

Zgodnie z definicją zawartą w Ustawie o statystyce publicznej operat do badań statystycznych to wykaz objętych badaniami statystycznymi podmiotów gospodarki narodowej, osób fizycznych oraz innych podmiotów podlegających obserwacji statystycznej uporządkowany według określonych cech, zawierający dane jednostkowe wraz z ich identyfikacją teleadresową. W Głównym Urzędzie Statystycznym prowadzone są systemy jednostek statystycznych dla zapewnienia spójności operatów do badań realizowanych zgodnie z programem badań. Jest to narzędzie integrujące badania statystyki publicznej poprzez jednolitą bazę podmiotową prowadzenia badań. Systemy jednostek statystycznych obejmują:

- podmioty gospodarki narodowej wraz z ich jednostkami lokalnymi – zawarte w Bazie Jednostek Statystycznych (BJS),
- mieszkania i osoby zamieszkałe w tych mieszkaniach - zawarte w Operacie do Badań Społecznych (OBS),
- jednostki prawne prowadzące gospodarstwa rolne wraz z gospodarstwami rolnymi – zawarte w Operacie do Badań Rolniczych (OdBR).
 
Populacje obejmujące podmioty gospodarki narodowej za wyjątkiem indywidualnych gospodarstw rolnych objęte są Systemem Jednostek Statystycznych (SJS), populacje gospodarstw rolnych objęte są Systemem Jednostek do Badań Rolniczych (SJBR), populacje obejmujące mieszkania i osoby objęte są Systemem Jednostek do Badań Społecznych (SJBS).

Prowadzona w ramach systemu SJS Baza Jednostek Statystycznych spełnia wymagania prawne UE dotyczące rejestrów przedsiębiorstw do celów statystycznych. Ze względu na to, że celem prowadzenia systemów jednostek statystycznych jest zapewnienie informacji służących tworzeniu wszystkich operatów do badań statystycznych objętych programem badań statystycznych statystyki publicznej, zakres jednostek opisywanych w tych systemach, jak też zakres informacji o tych jednostkach musi spełniać wiele oczekiwań. Dobra jakość operatów jest istotnym warunkiem jakości otrzymanych wyników badań, stąd dla zapewnienia dobrej aktualności danych służących budowie operatów do aktualizacji wykorzystywane są różne dostępne źródła statystyczne i poza statystyczne. Podstawowe z nich to dane z systemów administracyjnych pozwalające na aktualizację informacji, szczególnie dla mikroprzedsiębiorstw i dla osób, dla których prowadzenie badań pełnych nie jest możliwe. Jednostki opisywane w SJS obejmują różne jednostki statystyczne, będące podmiotem obserwacji statystycznej: jednostki prawne, przedsiębiorstwa, jednostki lokalne tych przedsiębiorstw, grupy przedsiębiorstw i w niektórych obszarach działalności obiekty stanowiące część jednostek lokalnych (tzw. jednostki lokalne rodzaju działalności). Jednostki prawne są równoważne określeniu: osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność (zarówno gospodarczą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jak i pozostałą, w tym rolniczą z wyłączeniem indywidualnych gospodarstw rolnych). Przedsiębiorstwo w rozumieniu SJS jest najmniejszą zorganizowaną kombinacją jednostek prawnych (może być jedną jednostką prawną) wytwarzającą towary i usługi, która osiąga korzyści z pewnego stopnia samodzielności w podejmowaniu decyzji, w szczególności w zakresie alokacji bieżących zasobów. W systemie gromadzone są cechy opisujące jednostki niezbędne do tworzenia operatów i grupowania wyników tj.: identyfikacyjne, adresowe, prawno-organizacyjne, rodzaje działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności oraz rodzajów produkcji rolnej, demograficzne (aktywność jednostki i związane z nią daty), ekonomiczne - określające wielkość jednostki, własnościowe, cechy pozwalające na powiązanie przedsiębiorstw w grupy, cechy szczególne związane z działalnością jednostki (zazwyczaj ujęte w różnych rejestrach szczególnych). Podstawowy zakres jednostek w Systemie Jednostek Statystycznych jest oparty o Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON). Jednak nie jest on wystarczający dla właściwej jakości danych w operatach. Dla jakości Systemu Jednostek Statystycznych podstawowe znaczenie mają zbiory pozyskane z: Ministerstwa Finansów - Centralny Rejestr Podmiotów Krajowej Ewidencji Podatników (osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne, spółki tworzące grupy kapitałowe, spółki cywilne i wspólnicy spółek cywilnych) oraz baza danych o podatnikach podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), osób prawnych (CIT) i baza danych o podatnikach podatku od towarów i usług VAT, Krajowego Rejestru Sądowego (szczególnie w zakresie fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji społecznych), Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – Kompleksowy System Informacyjny – Centralny Wykaz Ubezpieczonych i Centralny Rejestr Płatników Składek (informacje o ubezpieczonych przez płatników będących pracodawcami i płatnikach składek) oraz Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – nSIU (nowy System Informatyczny Ubezpieczeń – informacje o ubezpieczonych rolnikach), Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej - informacje o podmiocie powierzającym wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy oraz o obywatelu Ukrainy, któremu powierzono pracę. 

Jednostki opisane w SJBS obejmują mieszkania i osoby zamieszkałe w tych mieszkaniach. Celem prowadzenia SJBS jest zapewnienie informacji służących tworzeniu operatów do badań społecznych dotyczących osób, objętych programem badań statystycznych statystyki publicznej. W systemie gromadzone są cechy niezbędne do tworzenia operatów i grupowania wyników: identyfikacyjne, adresowe, społeczno-demograficzne, dotyczące aktywności zawodowej. Dla utrzymania dobrej jakości Operatu do Badań Społecznych podstawowe znaczenie będą miały zbiory pozyskiwane z: krajowego rejestru podziału terytorialnego kraju (TERYT), Kancelarii Prezesa Rady Ministrów – rejestr PESEL (dane o osobach żyjących, o urodzeniach i zgonach) i Rejestr Danych Kontaktowych (dane o osobach fizycznych), Ministerstwa Finansów – Centralny Rejestr Podmiotów Krajowej Ewidencji Podatników (dane o osobach fizycznych) i baza danych o podatnikach podatku dochodowego od osób fizycznych PIT (dane o osobach nieprowadzących działalności gospodarczej), Narodowego Funduszu Zdrowia – Centralny Wykaz Ubezpieczonych (dane o osobach ubezpieczonych w NFZ), Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – Kompleksowy System Informacyjny – Centralny Rejestr Ubezpieczonych (dane o osobach ubezpieczonych i o osobach zgłoszonych do ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS) i systemy emerytalno-rentowe EMIR i RENTIER (dane o świadczeniobiorcach ZUS), Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – nSIU (nowy System Informatyczny Ubezpieczeń – dane o osobach ubezpieczonych w KRUS) i System kompleksowej obsługi świadczeń emerytalno-rentowych FARMER (dane o świadczeniobiorcach KRUS), Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli (dane o producentach rolnych) i Identyfikacja i Rejestracja Zwierząt  (dane o hodowcach zwierząt gospodarskich), operatora pocztowego wyznaczonego – baza kodów pocztowych (dane adresowe w zakresie pocztowych numerów adresowych), Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej – Krajowy System Monitorowania Świadczeń Rodzinnych (dane o osobach pobierających świadczenia rodzinne i członkach ich rodzin), Centralny Rejestr o Świadczeniobiorcach Świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego (dane o osobach pobierających świadczenia rodzinne i członkach ich rodzin), Krajowy System Monitoringu Pomocy Społecznej (dane o osobach i rodzinach korzystających z pomocy społecznej), System Informatyczny Karty Dużej Rodziny (dane o rodzinach wielodzietnych) i Centralna Baza Beneficjentów 500+ (dane o osobach pobierających świadczenie 500+ i członków ich rodzin), Ministerstwa Edukacji i Nauki  – Zintegrowany System Informacji o Nauce i Szkolnictwie Wyższym (dane o studentach, doktorantach, wykładowcach i pracownikach naukowych), System Informacji Oświatowej (dane o uczniach i nauczycielach), Urzędu do Spraw Cudzoziemców - Krajowy zbiór rejestrów, ewidencji i wykazu w sprawach cudzoziemców (dane o cudzoziemcach na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), Dostawców publicznie dostępnych usług telefonicznych - Rejestr abonentów publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych (dane o abonentach będących osobami fizycznymi) oraz Ministerstwo Rozwoju i Technologii - Centralny zbiór danych o osobach bezrobotnych (dane o osobach bezrobotnych), Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej - informacje o podmiocie powierzającym wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy oraz o obywatelu Ukrainy, któremu powierzono pracę. 
W zakresie obiektów zbiorowego zakwaterowania istotne znaczenie będą miały zbiory pozyskiwane z: urzędów wojewódzkich - Rejestr domów pomocy społecznej (dane dotyczące domów pomocy społecznej, podmiotów  prowadzących domy pomocy społecznej), Rejestr miejsc udzielających tymczasowego schronienia osobom bezdomnym (dane dotyczące placówek tymczasowego schronienia, dane dotyczące gmin zgłaszających placówki tymczasowego schronienia, dane dotyczące podmiotów prowadzących placówki tymczasowego schronienia, jeżeli podmiotami prowadzącymi nie są gminy zgłaszające), Rejestr placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku (dane dotyczące placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, podmiotów  prowadzących te placówki), Rejestr placówek opiekuńczo-wychowawczych, regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych oraz interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych (dane dotyczące placówek opiekuńczo-wychowawczych i regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych, podmiotów i administratorów prowadzących te placówki), Centralny Zarząd Służby Więziennej (dane o zakładach karnych i aresztach śledczych), Ministerstwo Zdrowia - Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia – Rejestr Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą (wybrane dane dotyczące świadczeniodawców, zakładów leczniczych podmiotu leczniczego, jednostek organizacyjnych, komórek organizacyjnych) oraz Narodowego Funduszu Zdrowia – System Informatyczny (dane dotyczące świadczeniodawców, jednostek organizacyjnych w ramach danego świadczeniodawcy, komórek organizacyjnych wykonujących świadczenie w ramach jednostki danego świadczeniodawcy.
Ponadto pozyskiwane są dane dotyczące zużycia energii elektrycznej na potrzeby mieszkaniowe z systemów bilingowych przedsiębiorstw dystrybuujących lub sprzedających energię elektryczną w celu określania w operacie mieszkań zamieszkanych i niezamieszkanych. Na potrzeby realizacji badań społecznych metodą wywiadu telefonicznego pozyskiwane będą dane od dostawców publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych z rejestru abonentów publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych. 

Systemem Jednostek do Badań Rolniczych objęte są gospodarstwa rolne osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz gospodarstwa rolne osób fizycznych. W systemie gromadzone są cechy opisujące jednostki prawne tj. cechy identyfikacyjne, adresowe oraz cechy rolnicze pozwalające na odpowiednie losowanie gospodarstw do badań.
Dla utrzymania dobrej jakości Operatu do Badań Rolniczych podstawowe znaczenie będą miały zbiory administracyjne pozyskiwane z: Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (dane z ewidencji producentów rolnych, ewidencja gospodarstw rolnych – dane z wniosków o płatności, dane z rejestru zwierząt gospodarskich - IRZ, dane z systemu identyfikacji działek – LPIS), Ministerstwa Finansów (dane o płatnikach podatku dochodowego od działów specjalnych produkcji rolnej), Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – nSIU (nowy System Informatyczny Ubezpieczeń – dane o ubezpieczonych rolnikach),  Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (dane o gospodarstwach ekologicznych), Polskiego Związku Hodowców Koni (dane o koniowatych), Kancelarii Prezesa Rady Ministrów – rejestr PESEL  oraz z krajowego rejestru podziału terytorialnego kraju (TERYT).

W celu umożliwienia przestrzennej wizualizacji wyników badań statystycznych operaty do badań są sukcesywnie uzupełnione o informacje przestrzenne – współrzędne geograficzne.

W ramach prac nad udoskonalaniem operatów w kolejnych latach prowadzone będą prace:
-           mające na celu uzyskanie pełnej spójności identyfikacyjnej ze zbiorami administracyjnymi,
-           polegające na rozpoznawaniu i wykorzystaniu kolejnych systemów administracyjnych do zasilania operatów,
-           dotyczące rozszerzenia zakresu pozyskiwanych danych do zasilenia operatów,
-           mające na celu integrację operatów statystycznych.